Η Ζωή στο Θεατρικό Εργαστήρι. Μια βιωματική σχέση, ένας προσωπικός τρόπος γραφής.Οι συμμετέχοντες σε αυτό το εγχείρημα (Νοέμβρης 2024-Μάης 2025) έγραψαν ένα κείμενο σε προσωπικό ύφος για την συμμετοχή και την βιωματική τους εμπειρία στο θεατρικό εργαστήρι Άδειος Χώρος.
Περισσότερα για το Θεατρικό Εργαστήρι στον παρακάτω σύνδεσμο: Άδειος Χώρος | Θεατρικό Εργαστήρι
εκείνη την πρώτη μέρα | Κωνσταντίνα Γεωργέλου
Και θυμάμαι εκείνη την πρώτη μέρα, άγνωστη μεταξύ αγνώστων, να συστηνόμαστε και να μοιάζουμε τόσο διαφορετικοί· ο καθένας για κάποιον άλλο λόγο εκεί. Μα ξεκινώντας να περπατάμε πάνω στη σκηνή και ακούγοντας αυτή τη φωνή που πάντα είχε τόσα να μας πει, σαν κάτι να ένιωσα το ταιριαστό. Και τελικά περπατήσαμε παράλληλα. Μεγάλη εντύπωση μου είχε κάνει αυτό. Και ήταν και αυτό το βιβλίο που έτυχε να διαβάζω εκείνη την περίοδο. Οι ήρωες ξεπήδησαν κι έγιναν μέρος της αυτοβιογραφίας μου (ή εγώ έγινα μέρος της ιστορίας τους) και όλο αυτό εξελίχθηκε, πάτησε πάνω στη σκηνή και ταίριαξε κι αυτό με τις ιστορίες των πλέον μη διαφορετικών. Και όλα αυτά χάρη σε αυτή τη φωνή που πάντα είχε τόσα να μας πει.
Τρίτη ή Τετάρτη; | Μελίνα Λουλακάκη
κούπα
άδεια ή γεμάτη.
ραγισμένη ή ολόκληρη.
παρευρίσκομαι στο χώρο με απόλυτη αφοσίωση.
ή μήπως όχι;
που βρίσκομαι τελικά;
χάθηκα.
α! ναι!
παρευρίσκομαι.
κι αυτή η συμμετοχή ηχεί αλλιώς,
διαφέρει από τις άλλες,
τις τόσες.
-κι ας χάθηκες πάλι.
μα
πως αναζητάς την τελευταία γουλιά.
ο,τι απέμεινε.-
πάντα, μετά την αναζήτηση, βρίσκομαι.
λίγο πιο γεμάτη.
λίγο πιο ολόκληρη.
λίγο πιο.
δεν παλεύω πια.
η τελευταία γουλιά “γέμισε”.
κι ύστερα…
Κενός Χώρος | Κάλλια Ταγαράκη
Για μένα το θέατρο είναι μια φλόγα. Μπορεί μια φλόγα να είναι εύθραυστη, να βάλλεται απ’ τον αέρα, μα η δική μου θα είναι εκεί, μισοπεθαμένη ή πυρκαγιά, δεν έχει σημασία γιατί θα με καλεί πάντα πίσω.
Ο Άδειος Χώρος δεν είναι άδειος, είναι κενός, ανοιχτός για να με γεμίσει. Με τι; Δεν ξέρω αλλά μυρίζει πυρίτιο κι αυτό μου αρκεί.
Περίεργη λέξη το Θέατρο | Νίκος Τζεβελεκάκης
Περίεργη λέξη το Θέατρο. Θα πω πως το θέατρο μου έμαθε να είμαι εαυτός μου, είναι το μέρος που ξεχνάω όλα μου τα προβλήματα, ένα μέρος που πάω και ξαφνικά η μέρα μου γίνεται 10 φορές καλύτερη, ένα μέρος που μπορώ να αγαπήσω τον εαυτό μου και κάποιες φορές να με κάνω περήφανο, ένα μέρος που έχω μάθει πολλά και έχω γνωρίσει καλλιτέχνες που είναι άψογοι στη δουλειά τους. Το θέατρο μου έμαθε πως η ηρεμία του Νικόλα δεν είναι ελάττωμα μπορεί απλά μερικές φορές να είναι και ρόλος. Είναι ένα μέρος που μου έμαθε τι είναι γαλήνη σε ένα βαθμό που κανείς δεν μπορεί να καταλάβει.
Στο σκοτεινό υπόγειο | Έλενα Κενδριστάκη
Στο σκοτεινό υπόγειο
Στο μαύρο γκρι της σκέψης
Στα συμπιεσμένα αισθήματα
Στις καταπιεσμένες αλήθειες
Στα σκοτεινά βάθη της ψυχής
Στα ανόμοια ήθη
Στις άγνωστες προτιμήσεις
Στις ωμές ανταλλαγές
Στις άγνωστες γωνιές
της αλλαγής
Στις συνήθειες των σημαντικών
παροδικά αγνώστων
Εκεί θα βρεις το φως
εκεί σε προσμένει
η άγια ομορφιά
εκεί θα συναντήσεις
την άγια αποκάλυψη
Εκεί θα βρεις τα πάθη σου
Εκεί θα ενωθείς
με τον άγνωστο εαυτό σου
Εκεί θα τον συναντήσεις.
Πρώτη Φορά | Χαρά Διαλεκτοπούλου
Πρώτη φορά στο θεατρικό εργαστήρι. Νοέμβρης του 2021. Κλήθηκαμε να δώσουμε φωνή σε ποιήματα που άλλοτε ψιθύριζαμε μέσα μας και άλλοτε τα κρατούσαμε κρυμμένα στις σκέψεις μας. Καβάφης. Λόγος που βαραίνει, γεμάτος εικόνες, νοσταλγία, αναμνήσεις. Μια ομάδα γυναικών, άγνωστες μεταξύ μας, μα ενωμένες από τη δύναμη του ποιητικού λόγου, βρεθήκαμε να τον εντάσσουμε σε ένα θεατρικό πλαίσιο που συνδέει το παρελθόν με το παρόν, την τέχνη με τη ζωή.
Ο Βαγγέλης, ο δάσκαλός μας, ήταν η φωνή που μας έβγαλε απ’ τη σιωπή. Μας κινητοποιούσε, μας έσπρωχνε να ψάξουμε κάτω από τις λέξεις, να βρούμε την αλήθεια τους. Δεν αρκούσε να απαγγείλουμε. Έπρεπε να νιώσουμε, να ανακαλύψουμε τις γυναίκες που ζούσαν πίσω από κάθε ποίημα. Έτσι, γράψαμε ιστορίες. Δώσαμε σάρκα και οστά σε μορφές που ίσως ποτέ δεν ειπώθηκαν, αλλά υπήρξαν. Ποια ήταν εκείνη που περίμενε τον αγαπημένο της σε κάποιο ημιφωτισμένο δωμάτιο; Ποια εκείνη που έμεινε μόνη σε μια κοινωνία που δεν συγχωρούσε; Ποια εκείνη που μίλησε, που διεκδίκησε, που θυσιάστηκε; Ο Βαγγέλης μάς «έσπρωξε» να πλάσουμε τις φωνές αυτών των γυναικών, να ανακαλύψουμε τις ιστορίες τους και να τις αποδώσουμε με αλήθεια. Δεν μας είπε ποτέ «έτσι παίζεται το θέατρο», αλλά μας ρώτησε «πώς νιώθετε;». Δεν επέβαλε, αλλά άκουσε. Μας δίδαξε πως η σκηνή είναι χώρος ελευθερίας. Και κάπως έτσι, η ομάδα έδεσε. Οι πρόβες, στην αρχή αμήχανες, γέμισαν οικειότητα, κοινές ανάσες, βλέμματα που καταλάβαιναν χωρίς λέξεις.
Στο τέλος, Μάης του 2022, σταθήκαμε στο φως. Ο Καβάφης, όχι πια μόνο λέξεις, αλλά σώμα, βλέμμα, ανάσα. Και κάπως έτσι, συνειδητοποίησα πως το θέατρο είναι μια ακόμα μορφή ποίησης. Και πως όταν δίνεις φωνή στις λέξεις, εκείνες με τη σειρά τους σου δίνουν ζωή.
Βουτιά | Γεωργία Μαλαξιανάκη
Αίσθηση ασφάλειας καθώς βουτάς σε άγνωστα νερά; Μα πως;
Ο βυθός αυτός που όσο πιο βαθιά τόσο πιο σκοτεινά είναι, έχει μέσα του πολύ φως.
Καθρέφτες, χρώματα μα και μαύρα πέπλα.
Γεμάτο ζωή αυτό το μέρος, άγνωστο μα και οικείο.
Μου αρέσει εκεί.
Ζωτικής σημασίας πια,
αναζωογονητική βουτιά.
Η τέχνη κι εγώ φλερτάρουμε μεταξύ μας | Αγάπη Λαδιανού
Η τέχνη κι εγώ φλερτάρουμε μεταξύ μας. Δηλαδή, η τέχνη με προκαλεί κυρίως. Εγώ αντιστέκομαι καμιά φορά στο κάλεσμά της, αλλά συνήθως ενδίδω. Δε συζητώ για τις εικαστικές τέχνες όπως τη ζωγραφική, το σχέδιο, τις κατασκευές και τις χειροτεχνίες, με τις οποίες υπήρχε ανέκαθεν μια οικειότητα και μια φυσική έλξη ανάμεσά μας. Μιλώ για τις παραστατικές τέχνες, που διαρκώς μου αποκαλύπτονται. Μπορεί με τον κοινωνικό χορό και το ομαδικό τραγούδι να έχω εδώ και χρόνια δημιουργήσει μια σχέση αγάπης, συμμετέχοντας σε αντίστοιχες ομάδες, όμως στο θέατρο, ποτέ δεν είχα δοθεί ολοκληρωτικά και πραγματικά. Απλώς, υπήρχε ένα διαχρονικό φλερτ που εκδηλωνόταν μέσα από παρακολουθήσεις σύντομων εργαστηρίων, ανοιχτών προβών και παραστάσεων, ακόμα και μέσα από «περάσματα» από το θεατρικό σανίδι.
Η πιο ουσιαστική ενασχόλησή μου με την τέχνη του θεάτρου ήρθε το φθινόπωρο του 2022, όταν ξεκίνησα να παρακολουθώ το εργαστήριο με τίτλο “The empty space”. Πραγματοποιήθηκε στο φιλόξενο χώρο του Comeet, εκεί όπου γνωρίστηκα με μια ομάδα ξεχωριστών ανθρώπων, με τους οποίους συνυπήρξαμε και στο δεύτερο κύκλο του εργαστηρίου. Ο εμπνευστής και ο καθοδηγητής εκείνων των εργαστηρίων, ο Βαγγέλης, είναι ένας τύπος που στην αρχή νομίζεις ότι θα σε κουράσει με τη φλυαρία και την υπερκινητικότητά του. Γρήγορα όμως διαπιστώνεις ότι είναι ένας άνθρωπος διαβασμένος, ένας καλλιτέχνης παθιασμένος, ένας δάσκαλος έμπειρος και μεθοδικός, ένας ηθοποιός με επαγγελματισμό και συνέπεια. Με δυο λόγια, ζει και αναπνέει για το θέατρο. Με αναφορές σε θεατράνθρωπους όπως ο Γκροτόφσκι και ο Πήτερ Μπρουκ και, συνεπώς, προσηλωμένος στις αρχές του σωματικού θεάτρου και στη ρευστότητα της εκάστοτε στιγμής, ο Βαγγέλης κατάφερε σε μεγάλο βαθμό να εμπνεύσει μέχρι και την αφεντιά μου που λαχταρούσε, αλλά δυσκολευόταν να αφεθεί στη θεατρική εμπειρία.
Θεωρητικά, σ’ αυτά τα εργαστήρια πήγα για να μάθω κάποιες βασικές αρχές της υποκριτικής, να μπορώ δηλαδή να υπάρχω και να δρω στη σκηνή. Στην πραγματικότητα δεν είχα ιδέα ποια θα είναι η δομή των μαθημάτων. Ήταν μεγάλη η χαρά μου όταν διαπίστωσα ότι θα ασχοληθούμε με ποιήματα του Καβάφη και θα τα δραματοποιήσουμε. Από τη μία ο Καβάφης είναι ένα σχολείο από μόνος του, από την άλλη, δε μπορούσα να φανταστώ πως θα μεταφερόταν η ποίησή του στη σκηνή, κάτι που τελικά έγινε με επιτυχία στο τέλος του πρώτου κύκλου.
Ως προς το γνωστικό σκέλος του εργαστηρίου, μια πολύ δημιουργική και γεμάτη πρόκληση διαδικασία, στην οποία αφιερώσαμε κάμποσο χρόνο, ήταν η μελέτη και η έρευνα κάτω από τις λέξεις του θεατρικού κειμένου (subtext), στην προκειμένη περίπτωση, του ποιήματος που μας δόθηκε ως ρόλος. Εξίσου ενδιαφέρουσα ήταν και η αναδρομή στην ιστορία του σύγχρονου θεάτρου στη διάρκεια των πρώτων μαθημάτων, όπου υπήρχε η πληροφορία, αλλά και η συζήτηση πάνω σε αυτή.
Όπως είναι φυσικό, η δράση πάνω στη σκηνή καταλάμβανε το μεγαλύτερο χρόνο στο εργαστήριο. Η διαδικασία που με βοήθησε να κλείνω τις σκέψεις μου σε ένα συρτάρι και να αφήνω τις αισθήσεις μου να με οδηγούν, ήταν οι προπονήσεις (training). Δεν ήταν αυτό που είχα στο μυαλό μου ως θεατρικό παιχνίδι ή απλό ζέσταμα. Ήταν ένας οδηγός διαφυγής από την καθημερινότητα. Στις προπονήσεις, σχεδόν πάντα, ένιωθα μια αληθινή σύνδεση με αυτό που είχα κληθεί να πράξω. Είχα την αίσθηση ότι ήμασταν μια ζωντανή ύλη που σχημάτιζε ποικίλα κινούμενα μοτίβα και ασυνήθιστα ηχητικά τοπία, τα οποία συχνά κατέληγαν σε απρόσμενες εκφραστικές απόπειρες. Επιπλέον, κάναμε αμέτρητες ασκήσεις αυτοσχεδιασμού που τις απολάμβανα στις περισσότερες περιπτώσεις γιατί δε μου κόστιζαν όσο η ερμηνεία ενός θεατρικού κειμένου. Κι εκεί υπήρξαν στιγμές όπου αντιλήφθηκα ότι κάτι ωραίο προέκυπτε, ότι δε χάθηκε η συγκέντρωση, ότι κάποια ενδιαφέρουσα ατμόσφαιρα έχει δημιουργηθεί, ότι αλληλεπιδράσαμε κι επικοινωνήσαμε, ότι δώσαμε μια πειστική εικόνα στον μοναδικό μας θεατή, το δάσκαλο.
Πρέπει βέβαια να αναφέρω ότι δεν ήταν λίγες οι φορές που ένιωσα να δυσκολεύομαι, ή να χάνω τη συγκέντρωσή μου, ή ακόμα και… να έχω πάει αδιάβαστη στο μάθημα. Είναι, άλλωστε, κοπιαστικό να ασχολείσαι σε βάθος με το θέατρο και να του αφιερωθείς σαν να είσαι επαγγελματίας… Ναι, πολλές φορές τα βρήκα σκούρα, ιδίως στη δεύτερη σεζόν, όπου βουτήξαμε κατευθείαν στα βαθιά, με τα κείμενα της Σάρας Κέιν και του Δημήτρη Δημητριάδη. Όταν λοιπόν τα πράγματα ζόριζαν, θυμόμουν παλιές συνήθειες, με πρώτη την αυτολογοκρισία. Ήταν η εύκολη αντίδραση στην έκθεση, στην αμηχανία, στο λάθος. Ωστόσο, τί θα πει “λάθος” στο θέατρο; Εμπέδωσα όσο ποτέ άλλοτε ότι το λάθος είναι σημαντικό στοιχείο για την πορεία προς τη θεατρική πράξη. Δεν υπάρχει σωστό και λάθος, υπάρχει λειτουργικό και μη λειτουργικό, μας έλεγε ο δάσκαλος. Έμαθα, ακόμη για την οικονομία στο θέατρο, δηλαδή ότι το κάθε αντικείμενο, η κάθε κίνηση, η κάθε λέξη πρέπει να έχουν λειτουργικότητα και νόημα, άσχετα αν δεν είναι εύκολο να το εφαρμόσεις, ειδικά όταν πρόκειται για τα χέρια σου που φυτρώνουν εκεί που δεν τα σπέρνεις!
Παρόλα αυτά, νομίζω ότι βγήκα αρκετές φορές έξω από την προσωπική μου (νοητή) περιοχή, μέσα στην οποία νιώθω ασφάλεια, το comfort zone όπως λέμε σε… απλά ελληνικά. Αυτό πιστεύω ότι οφείλεται, αφενός, στη δική μου «θεατρική» ωριμότητα και, αφετέρου, στο πάθος και το ήθος του Βαγγέλη. Γιατί αναμφίβολα “ποιεί ήθος”. Μας έδειξε με τη στάση του τί σημαίνει να είσαι ταπεινός αλλά ταυτόχρονα να ρίχνεσαι στη μάχη. Δεν μας έκανε υποδείξεις στο πως θα παίξουμε. Μας ενθάρρυνε να βρούμε τα πατήματά μας, αποδιώχνοντας τα βαρίδια που κουβαλάμε. Για να βρίσκεστε στο χώρο του θεάτρου, κάποιος λόγος θα υπάρχει, μας έλεγε. Εγώ βέβαια, ξέρω, με έσπρωξε η ίδια η τέχνη (αυτή που έχω προσωποποιήσει παραπάνω για να τολμήσω να εκφράσω τα βιώματά μου δημόσια)!
Τελικά, η εμπειρία από αυτό το εργαστήριο μου υπενθύμισε ότι, σε μια εποχή πολλαπλών κρίσεων, σύγχυσης νοημάτων, μοναξιάς και παραίτησης υπάρχουν ακόμα αντίδοτα και είναι γνωστά. Νομίζω πως τα πιο σημαντικά είναι η παιδεία, η συντροφικότητα, η αλληλοβοήθεια, και η τέχνη. Ευγνωμονώ την τέχνη γιατί μέσω αυτής, έμαθα, εκφράστηκα, απελευθερώθηκα και συνδέθηκα με ανθρώπους. Ειδικά το θέατρο είναι η τέχνη που περιλαμβάνει όλες ανεξαιρέτως τις άλλες τέχνες. Είναι ένας μαγικός κόσμος είτε βρίσκεσαι ενεργά μέσα του ως ηθοποιός, είτε έξω από αυτόν ως απλός θεατής. Αν και στην πραγματικότητα όταν παρακολουθείς μια παράσταση, μοιραία, είσαι κομμάτι μιας ανεπανάληπτης συνθήκης, επηρεάζοντάς την μάλιστα σημαντικά. Ωστόσο, επειδή κατάλαβα ότι για να μπεις βαθιά μέσα στο θέατρο απαιτείται αφοσίωση, χρόνος, συγκέντρωση, συνέπεια και αγάπη, δεν είμαι σίγουρη ότι είμαι έτοιμη να δεσμευτώ. Διαλέγω το φλερτ, καθώς είναι ένα παιχνίδι που δεν σε εκθέτει! Ότι θα επιστρέψω ενεργά στο θέατρο, είναι κάτι που θέλω να πιστεύω!
