Πριν τελειώσει το 2016 και μάλιστα μια μέρα πριν επισκέφτηκα ένα βιβλιοπωλείο παλιάς κοπής. Όπου τα βιβλία δεν χωράνε πλέον στα ράφια και είναι στοιβαγμένα στους διαδρόμους που στενεύουν όλο και πιο πολύ. Το όνομα αυτού ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ στη Σπάρτη Λακωνίας. Εκεί συνάντησα τους Γιώργο και Γιάννη Καλοδήμο δυο υπέροχους ανθρώπους, ντροπαλούς και μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και της έκθεσης. Οι ίδιοι μάλιστα δεν έχουν internet και δεν συμμετέχον σε κανένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης αφού πιστεύουν ότι ο καλύτερος τρόπος επικοινωνίας είναι η κατ’ ιδίαν επαφή! Η συνέντευξη έγινε με τον πλέον αντισυμβατικό τρόπο αφού πάτησα το κουμπάκι σε μια ανύποπτη στιγμή της συζήτησής μας!
Β.Μ: Πότε δημιουργήθηκε ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ και τι στόχους είχε στο ξεκίνημά του σε μια εποχή προ κρίσης;
ΓΙΩΡ.ΚΑΛ: Τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ τον ξεκίνησα εγώ. Ξεκίνησε 28 Αυγούστου 1995 χωρίς κανένα στόχο!! Πέρασε πάρα πολλές δυσκολίες, γιατί όπως είπαμε η δουλειά είναι ιδιαίτερη. Ακροβατούσαμε πέντε χρόνια για το αν θα κλείσουμε ή αν θα μείνομε ανοιχτοί. Αλλά κάθε βράδυ πηγαίναμε σπίτι και λέγαμε, όχι θα το παλέψουμε! Εννοείται δεν βγάζαμε μεροκάματο. Μετά από έξι-εφτά χρόνια άρχισαν να καλυτερεύουν λίγο τα πράγματα. Έτσι έγινε επάγγελμα.
ΓΙΑΝ.ΚΑΛ.: Είναι γεγονός ότι στην αρχή μαζεύαμε ελιές για να ζήσουμε!!
Β.Μ: Πώς είναι να έχετε ένα βιβλιοπωλείο σε μια μικρή πόλη όπως η Σπάρτη; Μια πόλη που εγώ την περίμενα κλειστή συντηρητική και τελικά με αυτό που είδα εδώ μέσα μου δείχνει το άκρως αντίθετο πρόσωπό της!
ΓΙΩΡ.ΚΑΛ: Μπορεί να είναι όλα αυτά, αλλά δεν είναι μόνο αυτά!! Στη ζωή τίποτα δεν είναι γραμμικό. Το ίδιο συμβαίνει και στην Αθήνα απλά είναι χαοτική και δεν το καταλαβαίνεις εύκολα!
ΓΙΑΝ.ΚΑΛ.: Εάν κάποιος είναι κλειστός είναι στο χέρι σου να τον ξεκλειδώσεις .Ή να σε ξεκλειδώσει αυτός!
ΒΜ: Πώς επηρεάζει η οικονομική κρίση το χώρο του βιβλίου και πιο συγκεκριμένα το χώρο του βιβλιοπωλείου;
ΓΙΑΝ.ΚΑΛ.: Σίγουρα το επηρεάζει. Νομίζω όμως ότι υπάρχουν και άλλα στοιχεία που επηρεάζουν περισσότερο από μην κρίση. Η κρίση των εκδοτών. Ας υποθέσουμε ότι ένα βιβλίο που εκδίδεται σήμερα και κάνει 30ευρώ, μετά από 15 μέρες το βλέπεις σε κάποιο e shop (π.χ public) 15 ευρώ. Μετά από τέσσερις μήνες επειδή δεν πήγε καλά και εκεί βγάζουν μια ειδική έκδοση 8ευρώ.Μετά ακολουθεί το παζάρι 0,5 ευρώ. Όλο αυτό έχει να κάνει με την κατάργηση της ενιαίας τιμής του βιβλίου!
ΓΙΩΡ.ΚΑΛ: Εγώ νομίζω ότι η κρίση επηρεάζει όλα τα πράγματα. Το φαγητό που τρώμε, τα ρούχα που φοράμε αγαθά πρώτης ανάγκης. Άρα επηρεάζει και το βιβλίο! Η ενιαία τιμή που είπε ο Γιάννης ήταν ένας νόμος για να προστατέψει το βιβλίο, τώρα που καταργήθηκε τελειώνει το βιβλίο! Όχι επειδή δεν βοηθά τον βιβλιοπώλη να βγάλει μεροκάματο αλλά όταν ένα βιβλίο από 10ερώ πάει ένα, τότε δεν θα πληρωθεί ο δημιουργός και ακόμα δεν πληρώνεται ούτε το χαρτί. Έτσι θα βγαίνουν κακής ποιότητας βιβλία.
Β.Μ: Όπως γνωρίζω κάνετε παρουσιάσεις βιβλίων και άλλες εκδηλώσεις που αφορούν το βιβλίο αλλά και προτείνετε βιβλία που αρέσουν σε εσάς! Ποιός είναι τελικά ο ρόλος ενός βιβλιοπωλείου στην κοινωνία;
ΓΙΑΝ.ΚΑΛ.: Αυτό είναι η άποψή μας. Είναι η ντιρεκτίβα μας. Δεν θα σου πουλήσουμε κάτι σάπιο κάτι που ούτε εμείς θα διαβάζαμε. Κάτι που σήμερα είναι στη μόδα. Ποτέ δεν θα πουλήσουμε κάτι που μας έχει επιβληθεί από κάποιο τρίτο ή από εκδοτικό οίκο. Ξέρεις το καλό βιβλίο μεταδίδεται και διαφημίζεται από στόμα σε στόμα.
ΓΙΩΡ.ΚΑΛ: Οι εκδοτικοί οίκοι στην Ελλάδα ήταν περίπου χίλιοι και τώρα είναι γύρω στους εφτακόσους. Οι μεγάλοι είναι περίπου δεκαπέντε, όχι ότι αυτοί δεν βγάζουν καλά βιβλία αλλά και οι μικροί βγάζουν εξίσου καλά. Πάντα υποστηρίζαμε τους μικρούς ανεξάρτητους εκδοτικούς οίκους!
Β.Μ: Τι πραγματικά διαβάζει το αναγνωστικό κοινό της Σπάρτης μέσα από την εμπειρία σας όλα αυτά τα χρόνια. Ρωτώ διότι απ’ότι βλέπω εσείς έχετε ένα αυξημένο επίπεδο όσον αφορά την ανάγνωσή σας αλλά και την ποιότητά σας σαν άνθρωποι!
ΓΙΩΡ.ΚΑΛ: Το κοινό της Σπάρτης νομίζω έχει ένα πολύ καλό επίπεδο. Υψηλό θα έλεγα.
ΓΙΑΝ.ΚΑΛ.: Θα το θέσω λίγο διαφορετικά. Πρεσβεύουμε ότι αξίζει .Όπως εξελίσσεσαι εσύ για παράδειγμα, έτσι εξελίσσεται και ο κάθε αναγνώστης. Το θέμα είναι πως θα πάρεις κάποιον που διαβάζει Μαντά να τον πάς στη Μικρή Ερωτική Ιστορία του Ζιλ Λεγκαρντινιε. Αν το καταφέρεις αυτό έκανες ένα μεγάλο βήμα! Πρέπει να είσαι έτοιμος να δεις στα μάτια του άλλου ότι εκείνη τη στιγμή επιθυμεί την αλλαγή. Παλαιότερα πίστευα ότι ο αναγνώστης που διαβάζει την Χ κατηγορία βιβλίων είναι καμένος. Αυτό είναι λάθος πρέπει να το καταλάβεις και το καταλαβαίνεις κάνοντας λάθος πρόταση. Όταν του προτείνεις ένα βιβλίο οκτάβες αρκετές παραπάνω από αυτό που επιθυμεί να διαβάσει και σου λέει τι ήταν αυτό το απαίσιο βιβλίο που μου έδωσες, το βιβλίο δεν ήταν απαίσιο, απαίσιος ήμουν εγώ.
ΓΙΩΡ.ΚΑΛ: Ο καλός βιβλιοπώλης νομίζω πρέπει να αφουγκράζεται τον αναγνώστη του.
Β.Μ: Υπάρχουν κάτι έρευνες τελευταία στο διαδίκτυο που αναφέρουν ότι ο Έλληνας είναι στις τελευταίες θέσεις από τους πολίτες της Ευρώπης στο διάβασμα. Την ασπάζεστε αυτή την άποψη;
ΓΙΑΝ.ΚΑΛ.: Όχι. Δεν την ασπάζομαι με κανέναν απολύτως τρόπο! Ποιός είναι αυτός που κάνει την έρευνα; Τι σκοπούς έχει η έρευνα; Ποιο είναι το δείγμα που επιλέγει; Αν λέει για παράδειγμα ο Έλληνας δεν διαβάζει κόμικς, να το συζητήσουμε! Τώρα εάν αυτό είναι κατευθυνόμενο για να μας αποδείξουν ότι επειδή δεν διαβάζουμε φτάσαμε εδώ και πάλι διαφωνώ! Δηλαδή εάν σε λίγο καιρό φτάσει και η Ιταλία εδώ θα πουν ότι δεν διαβάζει και η Ιταλία; Η Ρώμη, το Κόμο, η Νάπολη; Δεν μου αρέσει να λειτουργώ με αυτοματισμούς , οι αυτοματισμοί σε οδηγούν σε αφορισμούς, οι αφορισμοί πολύ εύκολα σε κάνουν να γίνεις σαν τον τύπο με την παύλα για μουστάκι!!! Είναι φασιστική άποψη να πεις δεν διαβάζει ένας ολόκληρος λαός! Οι άνθρωποι από την αρχαιότητα έως τώρα την ίδια βλακεία έχουμε μέσα στο κεφάλι μας, τα ίδια προβλήματα. Δεν σημαίνει ότι επειδή θα διαβάσουμε μόνο, θα προοδεύουμε κιόλας θέλει και άλλου είδους συνειδητοποίηση!
ΓΙΩΡ.ΚΑΛ: Η ελληνική κοινωνία έχει κάποιες ιδιαιτερότητες. Παραδείγματος χάριν ο μισός πληθυσμός ήταν και είναι αγροτικός .Αυτοί οι άνθρωποι δεν διαβάζανε γιατί δεν είχαν και την ανάγκη να διαβάσουνε. Ακόμη δεν είχαν και την πρόσβαση. Τώρα το βιβλίο, αλλά και άλλες τέχνες όπως το θέατρο αρχίζουν να γίνονται προσιτά. Την δεκαετία το 80 που μεγάλωνα δεν υπήρχαν πολλά βιβλία όπως σήμερα! Ακόμα πιστεύω ότι ο πολιτισμός δεν θα συμβάλει στο οικονομικό μοντέλο.
Β.Μ: Δεν έχετε ιντερνέτ, δεν έχετε mail, δεν έχετε σελίδα σε κανένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης, τι προβλήματα και τι ευκολίες σας έχει δημιουργήσει η συγκεκριμένη στάση ζωής που έχετε;
ΓΙΩΡ.ΚΑΛ: Δεν αντιλαμβάνομαι ότι έχουμε πρόβλημα. Εάν είχαμε πρόβλημα θα το είχαμε λύσει. Θα είχαμε ιντερνέτ!
Β.Μ: Εάν κάποια στιγμή σας έβαζαν να ζήσετε σε κάποιο νησί εξόριστους και σας έλεγαν να πάρετε τρία βιβλία μαζί σας ποια θα ήταν αυτά;
ΓΙΩΡ.ΚΑΛ: Δεν μπορώ να αποφασίσω! Θα έπαιρνα ένα φορτηγό!!
ΓΙΑΝ.ΚΑΛ.: Κάθε χρονική στιγμή μεταβαλλόμαστε. Κάθε στιγμή θα σου έλεγα άλλα. Τώρα θα σου έλεγα το Ο Γέρος και ο κύριος Σμίθ του Πήτερ Ρουστίνοφ, του ομότεχνού σου, θα έπαιρνα το Όνομα του Ρόδου και την Καντάτα του Τάσου Λειβαδίτη. Και θα έγραφα στην άμμο ότι οι άνθρωποι ανακάλυψαν την πυξίδα για να πεθαίνουν και αλλού!
Συνέντεξη
Βαγγέλης Μπουμπάκης
Φωτογραφία
Σπύρος Μαστρογιαννακης
Δεκέμβρης 2016
Υ.Γ. Ευχαριστώ πολύ για την αμέριστη βοήθειά της την Παναγιώτα Βάθη.
