Η Προσευχή του Αηδονιού
του Τάχα Χουσεΐν
εκδόσεις Gutenberg
συνάντηση με την
Πέρσα Κουμούτση
Β.Μ: Ποιος είναι ο Τάχα Χουσεΐν και τι ρόλο διαδραμάτισε στα Αραβικά γράμματα, και όχι μόνο;
Τυφλός φιλόλογος, πανεπιστημιακός δάσκαλος και υπέρμαχος της δημοκρατίας και της ελευθερίας της σκέψης, πρωτίστως συγγραφέας και διανοητής ο Ταχά Χουσέιν αποτελεί την πιο πολυσύνθετη και προικισμένη προσωπικότητα της γενιάς του, ενέπνευσε πλήθος ρευμάτων και συγγραφέων και θεωρείται ως σήμερα ο θεμελιωτής του σύγχρονου Αιγυπτιακού κι αραβικού μυθιστορήματος και πατέρας του μοντερνισμού.. Υπήρξε λάτρης των Ελληνικών γραμμάτων και εργάστηκε σκληρά για την καλλιέργεια και την διάδοση των κλασσικών σπουδών, ιδρύοντας την πρώτη σχολή Ελληνικών σπουδών στο πανεπιστήμιο του Καίρου. Υποστήριξε με πάθος τον διαφωτισμό και τη σύγχρονη Ευρωπαϊκή κουλτούρα και κάλεσε τους άραβες διανοούμενους σε μια λογοτεχνική και φιλολογική Αναγέννηση.
Β.Μ: Ποια η θεματολογία που επιλέγει και σε ποια εποχή γράφει τα έργα του;
Τα κοινωνικά ζητήματα είναι εκείνα που τον αφορούν. Στο βιβλίο προβάλλεται με ενάργεια η κοινωνική διαστρωμάτωση, οι ανισότητες, οι έντονες αντιθέσεις και οι αντικρουόμενες τάσεις που κυριαρχούσαν στις αρχές του εικοστού αιώνα. Από τη μια το απόλυτο αυταρχικό και ανελέητο προσωπείο μιας κοινωνίας ή μιας περιοχής με την ακραία και ορθολογιστική διαχείριση των κοινωνικών και ηθικών ζητημάτων κι από την άλλη το ήπιο , ανθρώπινο πρόσωπο της Αιγύπτου μετουσιώνοντας τους τόπους αυτούς σε δυο έξοχα πεδία εξερεύνησης της ανθρώπινης φύσης . επίσης η αυτεξουσιότητα της γυναίκας και το δικαίωμα της στη γνώση ήταν από τα ζητήματα για τα οποία πάλεψε σε όλη του τη ζωή.
Β.Μ: Πείτε μας δυο λόγια την Προσευχή του Αηδονιού αλλά και το κοινωνικό-πολιτικό πλαίσιο που περιβάλλει την ιστορία. Που έγκειται η σπουδαιότητα του έργου;
Εν ολίγοις, το βιβλίο εκτυλίσσεται στην Αίγυπτο της δεκαετίας του ’30 και πραγματεύεται μια ιστορία αγάπης ανάμεσα σε ένα νέο άνδρα που ανήκει στην αστική κοινωνία της Αιγύπτου και μιας νέας γυναίκας που έρχεται από την ‘τραχιά’ έρημο της Αιγύπτου, μια περιοχή άγρια, απρόσιτη, ανεξερεύνητη ακόμα και απομονωμένη σε ένα κόσμο που διαπνέεται από τους δικούς του ηθικούς, κοινωνικούς κανόνες, τις προκαταλήψεις, τις δεισιδαιμονίες, τον παράλογο φόβο για το υπερφυσικό, τις άλογες και συχνά ολέθριες ή και θανάσιμες ακόμα δοξασίες . Αποτυπώνει επίσης με ενάργεια δυο διαφορετικές και εκ διαμέτρου αντίθετες κοινωνίες μέσα στη ίδια χώρα: την άγρια, απρόσιτη η και μυστικιστική ερημιά της Αιγύπτου που είναι απομονωμένη και βιώνει μια πρωτόγονη ακόμα συνθήκη ζωής και την «ανθηρή» επαρχία της στις όχθες του Νείλου, που αν και έχει από καιρό εκπολιτιστεί, πασχίζει ακόμα να ‘συμμορφωθεί’ ή να προσαρμοστεί στο σύγχρονο/ μοντέρνο μοντέλο ή το ρεύμα που εισάγεται από τις αστικές περιοχές και κυρίως της πρωτεύουσας. Η πλοκή μετατοπίζεται συνεχώς, αφού η δράση λαμβάνει μέρος στους δυο αυτούς τόπους, δυο τόποι ‘άξονες’, αλλά και σύμβολα για την Αίγυπτο εκείνης της εποχής. Δυο συμβολικοί τόποι που ο κορυφαίος συγγραφέας χρησιμοποιεί κι αξιοποιεί έξοχα προκειμένου να περάσει την προσωπική του θεώρηση για το τι συνιστά δίκαιο και ηθικό,
Β.Μ: Πόσο επίκαιρο είναι σήμερα το έργο;
Το βιβλίο είναι συμβολικό επομένως διαχρονικό και έχει πολλές προεκτάσεις που αγγίζουν το σήμερα και στο πως αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος την ανεξαρτησία του, την ελευθερία του, και την ‘αποκοπή’ του από τα κοινωνικά, «δεσμά» που τον καθηλώνουν.
Β.Μ: Πείτε μας δυο λόγια για την μεγάλη προσπάθεια που κάνετε για να «ενώσετε» τις δυο λογοτεχνίες, Ελληνική και Αραβική.
Είναι μια νέα πρωτοβουλία που ξεκίνησε πρόσφατα αλλά αποτελεί για μένα όνειρο ζωής. Σε όλη μου τη λογοτεχνική διαδρομή πάλεψα να ‘συνενώσω’ τις δυο αυτές φωνές που με καθόρισαν από παιδί, και που, αν και διαφέρουν σημαντικά, αποτέλεσαν για μένα έμπνευση και πεδίο μελέτης πάνω σε θέματα διαπολιτισμικού διαλόγου και ανθρώπινης συνύπαρξης. Η λογοτεχνία είναι μια παγκόσμια γλώσσα που υπερβαίνει όλα τα σύνορα, πάνω σε αυτή τη ιδέα στηρίζεται το εγχείρημα με δράσεις που θα φέρουν κοντά έλληνες/ ευρωπαίους πεζογράφους και ποιητές σε διάλογο με τους άραβες ομοτέχνους τους… κι άλλα που θα ανακοινωθούν σύντομα.
συνέντευξη
Βαγγέλης Μπουμπάκης
Οκτώβρης 2020
Η Πέρσα Κουμούτση είναι συγγραφέας και μεταφράστρια, κατ εξοχήν, αραβικής λογοτεχνίας. Η παρουσία της στα ελληνικά και αραβικά γράμματα μετράει 30 περίπου χρόνια, ενώ η συγγραφική και μεταφραστική της παραγωγή υπερβαίνει τα 100 βιβλία. Συνεργάστηκε με πολλούς εκδοτικούς οργανισμούς εδω και στο εξωτερικό, ενώ έχει βραβευτεί πολλές φορές για το έργο της που κατα κυριο λόγο προάγει τον διαπολιτισμικό διάλογο. Έχει λάβει μέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια, ενώ προσφάτως, ανέλαβε τον συντονισμός των δράσεων του νεοσύστατου Κέντρου Ελληνικής και Αραβικής Λογοτεχνίας. Τελευταίο της προσωπικό έργο, “Η Επιστροφή’ εκδόσεις Μεταίχμιο, ενώ η μετάφραση του βιβλιου του εμβληματικού Αιγύπτιου συγγραφέα, φιλοσόφου και στοχαστή Τάχα Χουσέιν αποτελεί την τελευταια της μεταφραστική δουλειά.
