ΣΙΜΟΝ ΜΠΟΛΙΒΑΡ
Ο Απελευθερωτής των Συνειδήσεων
Βασικά Πολιτικά Κείμενα
Εκδόσεις Νότιος Άνεμος
Συνάντηση με την μεταφράστρια
Μαρία Δαμιλάκου
Β.Μ: Ποιος είναι ο Σιμόν Μπολίβαρ;
Ο Σιμόν Μπολίβαρ (1783 – 1830) είναι αναμφισβήτητα ο μεγάλος ελευθερωτής της Νότιας Αμερικής από την Ισπανική αυτοκρατορία. Υπήρξε επίσης ένας σπουδαίος πολιτικός άνδρας και στοχαστής. Η σχετικά σύντομη ζωή του ήταν συναρπαστική. Ο Μπολίβαρ προερχόταν από εύπορη οικογένεια κρεολών, που ανήκε στην ανώτερη τάξη της αποικιακής κοινωνίας της Βενεζουέλας. Έχοντας λάβει αξιόλογη παιδεία από μεγάλους ουμανιστές δασκάλους μυήθηκε στο επαναστατικό ιδεώδες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην Ευρώπη το 1803, λίγο μετά το θάνατο της νεαρής γυναίκας του. Το 1811 πρωταγωνίστησε, μαζί με τον Φρανσίσκο ντε Μιράντα, στην κήρυξη της ανεξαρτησίας της Βενεζουέλας. Το 1813 κήρυξε τον «Πόλεμο μέχρι θανάτου» στους Ισπανούς και μέσα από μια σειρά επικές μάχες που έδωσε μέχρι το 1824, κατάφερε να απελευθερώσει τα εδάφη που σήμερα ανήκουν στη Βενεζουέλα, την Κολομβία, τον Ισημερινό, τον Παναμά, το Περού και τη Βολιβία.
Ως πολιτικός άνδρας διαχειρίστηκε την εξουσία σε σημαντικό τμήμα της απελευθερωμένης Νότιας Αμερικής και στο πλαίσιο του ενωτικού οράματός του για τους λαούς της περιοχής πέτυχε το 1819 τη δημιουργία της Μεγάλης Κολομβίας από την ένωση της Βενεζουέλας, της Νέας Γρανάδας (πρόκειται για τη σημερινή Κολομβία) και του Κίτο (αντιστοιχεί περίπου στον σημερινό Ισημερινό). Ο Μπολίβαρ ήταν επίσης ένας σπουδαίος πολιτικός στοχαστής: μας άφησε δεκάδες δημόσια κείμενα – λόγους, διακηρύξεις, διατάγματα, σχέδια νόμων και συνταγμάτων, μηνύματα, μανιφέστα – καθώς και εκατοντάδες επιστολές όπου ξεδιπλώνει τη βαθιά και πολυσύνθετη πολιτική σκέψη του.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν πολύ δύσκολα. Δέχθηκε σκληρές κριτικές από τους πολιτικούς αντιπάλους του, γλίτωσε από δολοφονική απόπειρα εναντίον του, εξοστρακίστηκε από την πατρίδα του τη Βενεζουέλα και είδε να διαμελίζεται το προσωπικό του δημιούργημα, η Μεγάλη Κολομβία. Πέθανε το 1830 άρρωστος, φτωχός και εγκαταλελειμμένος σε ένα αγρόκτημα στην κωμόπολη Σάντα Μάρτα της Κολομβίας. Η κατάρρευση του ενωτικού οράματός του, η εξορία του και ο θάνατός του σε ηλικία 47 ετών, προσέδωσαν μια τραγική διάσταση στην ηρωική μορφή του Μπολίβαρ ως Δον Κιχώτη της Λατινικής Αμερικής που δεν κατανοήθηκε αρκετά από τους συγχρόνους του.
Β.Μ: Τι ρόλο διαδραμάτισε, στην ενοποίηση αλλά και στην ειρηνική συνύπαρξη των λαών της Λατινικής Αμερικής;
Ο Μπολίβαρ υπήρξε ο κύριος εμπνευστής του οράματος της «Μεγάλης Πατρίδας», όπως λέγεται, δηλαδή της ενότητας της Λατινικής Αμερικής. Παρόλο που το όραμά του μπορεί ίσως να φαντάζει ουτοπικό, αυτό βασίστηκε σε ρεαλιστικές εκτιμήσεις των γεωπολιτικών δεδομένων της εποχής του και αποτελούσε μέρος της ευρύτερης στρατηγικής του για τους λαούς της περιοχής. Το ενωτικό όραμα του Μπολίβαρ είχε διαβαθμίσεις. Σε ένα πρώτο επίπεδο επεδίωξε τη δημιουργία του ενιαίου εθνικού κράτους της Μεγάλης Κολομβίας που σήμερα θα αντιστοιχούσε περίπου στα εδάφη της Βενεζουέλας, της Κολομβίας και του Ισημερινού. Σε ένα δεύτερο επίπεδο οραματίστηκε τη δημιουργία μιας Συνομοσπονδίας των χωρών των Άνδεων, αποτελούμενη από τη Μεγάλη Κολομβία, το Περού και τη Βολιβία. Η Συνομοσπονδία θα είχε κοινό σύνταγμα και πρόεδρο, τον ίδιο τον Μπολίβαρ, παράλληλα με τους τοπικούς αντιπροέδρους και τα τοπικά κοινοβούλια. Τέλος, σε ένα τρίτο επίπεδο, υποστήριξε μια συνομοσπονδιακή ένωση για όλη την πρώην Ισπανική Αμερική κατά το πρότυπο των αρχαιοελληνικών αμφικτιονιών. Σύμφωνα με τα σχέδια του Μπολίβαρ, θα υπήρχε ένα διαρκές κογκρέσο που θα συνεδρίαζε περιοδικά και θα εκπροσωπούσε τους λαούς της περιοχής. Αυτό τον σκοπό εξυπηρετούσε και η σύγκληση του Συνεδρίου στον Παναμά το 1826.
Για να βάλουμε στις σωστές τους διαστάσεις τα ενωτικά σχέδια του Μπολίβαρ, θα πρέπει να πούμε ότι ο ίδιος είχε συνείδηση των διαφορών που υπήρχαν μεταξύ των νεοσύστατων κρατών της Λατινικής Αμερικής. Δεν αρνιόταν την ύπαρξη ξεχωριστών εθνών και, σε αντίθεση με τον πρόδρομο της λατινοαμερικανικής ανεξαρτησίας Μιράντα, που επιδίωκε μια ενιαία συνταγματική μοναρχία για όλη την πρώην Ισπανική Αμερική, ο Μπολίβαρ απέβλεπε κυρίως στη συλλογική ασφάλεια της περιοχής, η οποία θα βασιζόταν στη στενή συνεργασία των λαών της και σε ορισμένες δομές χαλαρής συνομοσπονδίας. Ωστόσο, τα ενωτικά σχέδια του Μπολίβαρ κατέρρευσαν πολύ γρήγορα. Το Συνέδριο του Παναμά δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες του και δεν ήταν όλες οι χώρες της περιοχής πρόθυμες να συνδράμουν στην ιδέα της ενότητας. Η Συνομοσπονδία Άνδεων δεν είχε τύχη ενώ στο τέλος άρχισαν να εκδηλώνονται όλο και πιο έντονες αποσχιστικές τάσεις ακόμα και στο εσωτερικό της Μεγάλης Κολομβίας, ώσπου το 1830 διασπάστηκε σε τρία ανεξάρτητα κράτη. Φαίνεται τελικά ότι οι τοπικοί πολιτικο-στρατιωτικοί αρχηγοί και ορισμένοι περιφερειακοί πολιτικοί ηγέτες κατάφεραν να εκφράσουν τους εκκολαπτόμενους τοπικούς εθνικισμούς με πιο απτό τρόπο απ’ ό,τι τα ενωτικά σχέδια του Μπολίβαρ.
Αναλογιζόμενος κανείς αυτές τις εξελίξεις αλλά και τη μετέπειτα διαδρομή των λατινοαμερικανικών κρατών από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα δεν μπορεί να μη σκεφτεί ότι η τύχη των χωρών της περιοχής θα ήταν σίγουρα διαφορετική αν είχαν προχωρήσει, έστω σε κάποιο βαθμό, τα ενωτικά σχέδια του Μπολίβαρ, τα οποία θα είχαν επιτρέψει στα λατινοαμερικανικά κράτη να έχουν πολύ ισχυρότερη διαπραγματευτική θέση στο παγκόσμια σύστημα και πολύ καλύτερες οικονομικές προοπτικές.
Β.Μ: Ποιος είναι ο πυρήνας της πολιτικής σκέψης του Σιμόν Μπολίβαρ;
Από τα μέσα του 19ου αιώνα πολλές σχολές σκέψης ασχολήθηκαν και προσπάθησαν να κατατάξουν την πολιτική σκέψη του Μπολίβαρ. Πολλές από αυτές τις αναλύσεις βρίθουν από αναχρονισμούς και προσεγγίζουν τη σκέψη του Μπολίβαρ μέσα από χονδρούς ιδεολογικούς φακούς. Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η πολιτική σκέψη του Μπολίβαρ διαμορφώθηκε βασικά στην πράξη, εν μέσω στρατιωτικών πολέμων και αγώνων για την εδραίωση της εξουσίας του, και καθορίστηκε από τις συγκεκριμένες πολιτικές συνθήκες που επικρατούσαν στην επαναστατημένη Ισπανική Αμερική. Συγκεκριμένα, σε όλη την πρώην Ισπανική αυτοκρατορία διαμορφώθηκαν από την αρχή της επαναστατικής διαδικασίας ισχυροί τοπικισμοί, συνήθως υπό την ηγεσία ισχυρών πολιτικο-στρατιωτικών αρχηγών, που υπερασπίστηκαν τα κυριαρχικά δικαιώματα ορισμένων επαρχιών και ευρύτερων περιφερειών. Αυτοί οι τοπικισμοί κατέστησαν εξαιρετικά δύσκολη τη συγκρότηση δομών κεντρικής εξουσίας και οδήγησαν, κατά την επαναστατική και μετεπαναστατική περίοδο, σε μακροχρόνιους εμφύλιους πολέμους μεταξύ οπαδών της συγκεντρωτικής διακυβέρνησης και των υποστηρικτών χαλαρών συνομοσπονδιών.
Σε αυτό το ρευστό τοπίο διαμορφώθηκε η πολιτική σκέψη του Μπολίβαρ, η οποία παρόλο που εξελίχθηκε με το πέρασμα του χρόνου, χαρακτηριζόταν από ορισμένες βασικές σταθερές. Η πρώτη από αυτές ήταν η προσήλωσή του στη δημοκρατία και στην προστασία των βασικών ατομικών δικαιωμάτων της ελευθερίας, της ισότητας και της ασφάλειας. Ο Μπολίβαρ ονειρευόταν ένα είδος δημοκρατίας αρίστων, δηλαδή ενάρετων πολιτών με υψηλό αίσθημα δημόσιας ευθύνης, που θα μπορούσαν να διαχειριστούν τα κοινά με ηθική και σύνεση και να προστατεύσουν το πολίτευμα από τους κινδύνους της τυραννίας και της αναρχίας. Έβλεπε, όμως, το όραμά του να συγκρούεται με την πραγματικότητα καθώς θεωρούσε ότι οι λαοί της περιοχής ήταν ακόμη ανώριμοι πολιτικά λόγω του βάρους της ισπανικής παράδοσης που δεν τους είχε επιτρέψει να αναπτύξουν τις αρετές του πολίτη.
Η δεύτερη σταθερά στην πολιτική σκέψη του Μπολίβαρ ήταν η πίστη του στην ανάγκη συγκρότησης ισχυρών κεντρικών κυβερνήσεων, ικανών να ελέγξουν τις φυγόκεντρες δυνάμεις και τις διαλυτικές τάσεις που εμφανίζονταν στις νεοσύστατες δημοκρατίες της Νότιας Αμερικής. Εξαρχής ο Ελευθερωτής τάχθηκε υπέρ της ισχυρής κεντρικής εξουσίας ενώ θεωρούσε τα χαλαρά ομοσπονδιακά συστήματα εντελώς αντίθετα στα συμφέροντα των νέων κρατών και των λαών της περιοχής γιατί οδηγούσαν αναπόφευκτα στην αναρχία. Σε αυτή την κατεύθυνση ο Μπολίβαρ επεδίωξε σταθερά την ενίσχυση της Εκτελεστικής εξουσίας και την πλαισίωσή της με ισχυρούς θεσμούς, ικανούς να διατηρούν την πολιτική, κοινωνική και ηθική τάξη. Η τρίτη σταθερή της πολιτικής σκέψης του Μπολίβαρ ήταν η προώθηση της ενότητας των λατινοαμερικανικών λαών, ως απαραίτητης προϋπόθεσης για την εξασφάλιση της διεθνούς αναγνώρισης, της προόδου και της συλλογικής ασφάλειας των λαών της περιοχής.
Β.Μ: Τι θα διαβάσουμε στο βιβλίο «ΣΙΜΟΝ ΜΠΟΛΙΒΑΡ – Ο Απελευθερωτής των Συνειδήσεων»;
Χωρίς αμφιβολία ο καλύτερος και ασφαλέστερος οδηγός για να γνωρίσουμε την πολιτική σκέψη του Σιμόν Μπολίβαρ είναι τα ίδια του τα κείμενα. Στο βιβλίο Σιμόν Μπολίβαρ. Ο απελευθερωτής των συνειδήσεων συμπεριλαμβάνονται τα κορυφαία δημόσια κείμενα του Μπολίβαρ, τα οποία αποτελούν σταθμούς στην εξέλιξη της πολιτικής σκέψης του. Καλύπτουν την περίοδο από το 1805, όταν ο νεαρός Μπολίβαρ ορκίστηκε στη Ρώμη να απελευθερώσει τις ισπανικές κτήσεις στην αμερικανική ήπειρο, μέχρι τις παραμονές του θανάτου του το 1830, όταν βαριά άρρωστος από φυματίωση, εγκαταλελειμμένος και απογοητευμένος έβλεπε όλα τα οράματά του για σταθερή διακυβέρνηση και ενότητα να καταρρέουν. Όλα τα κείμενα συνοδεύονται από εισαγωγικά σημειώματα και σχόλια που θα βοηθήσουν το ελληνικό αναγνωστικό κοινό να κατανοήσει καλύτερα το πλαίσιο της δράσης και την πολιτική σκέψη του ελευθερωτή των νοτιοαμερικανικών λαών.
Μέσα από τα κείμενα αυτά, πλούσια σε ιστορικό αναστοχασμό, ο αναγνώστης θα δει να ξετυλίγονται οι βασικές ιδέες, τα οράματα, οι ανησυχίες και τα διλήμματα του πολιτικού ηγέτη και ανθρώπου Μπολίβαρ. Θα διαβάσει τα νεανικά λόγια που εκφώνησε στον λόφο Μόντε Σάκρο της Ρώμης, όταν ορκίστηκε με ρομαντική υπερβολή να σπάσει τις αλυσίδες που καταπίεζαν την Ισπανική Αμερική. Σε άλλα μεταγενέστερα κείμενα ο Μπολίβαρ εξηγεί τις αιτίες της κατάρρευσης των πρώτων προσωρινών δημοκρατικών κυβερνήσεων στις απελευθερωμένες ισπανικές κτήσεις, σκιαγραφεί τις προοπτικές των αναδυόμενων νέων κρατών και τολμά να κάνει προβλέψεις για τη μελλοντική εξέλιξή τους. Επίσης στοχάζεται πάνω στην ιδανική και την εφικτή μορφή διακυβέρνησης και αναλύει τις βασικές αρχές και τους κεντρικούς θεσμούς του πολιτικού συστήματος που σχεδίαζε να εφαρμόσει στις απελευθερωμένες περιοχές όπου ασκούσε ο ίδιος την εξουσία. Ο αναγνώστης θα δει επίσης τα βήματα που ακολουθούσε ο Μπολίβαρ για την υλοποίηση του οράματος της «Μεγάλης Πατρίδας», δηλαδή τη δημιουργία μιας χαλαρής συνομοσπονδίας μεταξύ των λατινοαμερικανικών εθνών. Τα δυο τελευταία κείμενα, γραμμένα το 1830, κλείνουν την αυλαία για τον ελευθερωτή της Λατινικής Αμερικής. Το πρώτο από αυτά είναι το μήνυμα του Μπολίβαρ προς τη Συνέλευση της Μπογκοτά την οποία συγκάλεσε ο ίδιος ενώ ταυτόχρονα το δημιούργημά του, η ενωμένη Μεγάλη Κολομβία, διαλυόταν. Το μήνυμά του αποτυπώνει όλη την απογοήτευσή του και μεταφέρει την απόφασή του να παραιτηθεί από την προεδρία. Η συλλογή κλείνει με την τελευταία διακήρυξη του Μπολίβαρ την οποία συνέταξε τον Δεκέμβριο του 1830 σε ένα αγρόκτημα στη Σάντα Μάρτα της Κολομβίας όπου είχε βρει καταφύγιο. Το κείμενο αυτό αποτελεί ένα είδος πολιτικής διαθήκης προς τον λαό της Κολομβίας και σφραγίζει το τέλος της διαδρομής του σπουδαίου Σιμόν Μπολίβαρ.
Β.Μ: Ποιο από τα οχτώ κείμενα που υπάρχουν στο βιβλίο θα ξεχωρίζατε και γιατί;
Ξεχωρίζω το κείμενο «Επιστολή από τη Τζαμάικα» του 1815. Ο Μπολίβαρ αναζήτησε στη Τζαμάικα, που είχε βρετανό κυβερνήτη, καταφύγιο όταν το Καράκας και η γειτονική Νέα Γρανάδα ανακαταλήφθηκαν από τον ισπανικό στρατό. Στο νησί της Καραϊβικής ο Μπολίβαρ συνέταξε την Επιστολή του που απευθυνόταν σε έναν άγγλο υπήκοο, κάτοικο του νησιού, αλλά είχε στόχο να προσελκύσει γενικώς το ενδιαφέρον των Βρετανών και αγγλόφωνων του κόσμου. Γι’ αυτό και η Επιστολή μεταφράστηκε από κάποιον Βρετανό φίλο που απέκτησε κατά την εξορία του. Πρόκειται για μια βαθυστόχαστη ανάλυση της ιστορίας και της τότε κατάστασης των διαφόρων τμημάτων της πρώην Ισπανικής Αμερικής, με πολλά γεωπολιτικά, κοινωνικά και δημογραφικά στοιχεία, που δείχνουν την ευρυμάθεια και τη συνδυαστική σκέψη του Μπολίβαρ. Είναι ένα κείμενο που έχει επίσης χαρακτηριστεί «προφητικό» λόγω των εύστοχων προβλέψεών του για το μέλλον της πρώην Ισπανικής αυτοκρατορίας: μιλά για τα διάφορα εθνικά κράτη που επρόκειτο να δημιουργηθούν στα εδάφη της στην αμερικανική ήπειρο, τολμά να προβλέψει τη μορφή της διακυβέρνησης που θα υιοθετούσαν και σκιαγραφεί τη μελλοντική εξέλιξή τους δίνοντας πάντα έμφαση στην ανάγκη της ενότητας των λαών της ευρύτερης περιοχής.
Ξεχωρίζω ιδιαίτερα τα κομμάτια όπου ο Μπολίβαρ μιλά για την αντιφατική ταυτότητα των λατινοαμερικανικών λαών. Σε κάποιο σημείο του κειμένου λέει χαρακτηριστικά: «Ενώ εμείς μετά βίας διατηρούμε τα ίχνη του παρελθόντος και δεν είμαστε ούτε Ινδιάνοι ούτε Ευρωπαίοι αλλά ένα ενδιάμεσο είδος ανάμεσα στους νόμιμους κατόχους αυτής της γης και στους Ισπανούς σφετεριστές. Τελικά, όντας Αμερικανοί λόγω γέννησης αλλά αντλώντας τα δικαιώματά μας από την Ευρώπη, θα πρέπει να τα διεκδικήσουμε αυτά από τους αυτόχθονες κατοίκους τούτης της γης και ταυτόχρονα να προστατευθούμε από τους εισβολείς». Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον σημείο του κειμένου είναι εκείνο όπου ο Μπολίβαρ οραματίζεται την ενότητα των λαών της περιοχής αναζητώντας αναφορές από την ελληνική αρχαιότητα: «Είναι μεγαλειώδης ιδέα η δημιουργία, σε όλο τον Νέο Κόσμο, ενός μόνο έθνους με ένα κοινό δεσμό που θα ενώνει τα επιμέρους μέρη μεταξύ τους και με το σύνολο. Καθώς έχει κοινή καταγωγή, μία γλώσσα, κοινές συνήθειες και θρησκεία, θα έπρεπε συνεπώς να υπάρχει μόνο μία κυβέρνηση που θα συνένωνε, σε μια συνομοσπονδία, τα διαφορετικά κράτη που θα σχηματιστούν. Αλλά αυτό δεν είναι δυνατό γιατί μη συγκρίσιμες κλιματικές συνθήκες, διαφορετικές γεωγραφικές τοποθεσίες, αντικρουόμενα συμφέροντα, ανόμοια χαρακτηριστικά, χωρίζουν την Αμερική. Τι ωραίο θα ήταν ο Ισθμός του Παναμά να γινόταν για μας ό,τι η Κόρινθος για τους Έλληνες!».
Β.Μ: Τι θέση κατέχει στις συνειδήσεις των λαών της Λατινικής Αμερικής; Έχοντας ζήσει για μεγάλο διάστημα στην Αργεντινή, η γνώμη σας έχει ιδιάζουσα σημασία.
Η μορφή που Μπολίβαρ απέκτησε από νωρίς μεγάλη σημασία στις λατινοαμερικανικές κοινωνίες και ιδιαίτερα στις χώρες τις οποίες απελευθέρωσε. Στη Βενεζουέλα η επίσημη λατρεία του οικοδομήθηκε ήδη από τη δεκαετία του 1840: πολιτικοί, διανοούμενοι, ιστορικοί, παιδαγωγοί, καλλιτέχνες, συνέβαλαν στην κατασκευή της εικόνας του «πατέρα» της Βενεζουέλας και του «πρώτου τη τάξει» Νοτιοαμερικανού ήρωα. Η επίσημη λατρεία του κορυφώθηκε το 1883 με τους λαμπρούς εορτασμούς για τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Ελευθερωτή. Στην Αργεντινή λατρεύτηκε λιγότερο ο Μπολίβαρ τον 19ο αιώνα γιατί εκεί ο εθνικός ήρωας ήταν ο άλλος μεγάλος ελευθερωτής της Νότιας Αμερικής, ο Χοσέ ντε Σαν Μαρτίν που απελευθέρωσε τη σημερινή Αργεντινή, τη Χιλή και μέρος του Περού.
Στον 20ό αιώνα το είδωλο του Μπολίβαρ υιοθετήθηκε από ένα ευρύτατο φάσμα πολιτικών ιδεολογιών. Ειδικά στη Λατινική Αμερική οι πολιτικές ιδέες του ενέπνευσαν από εκπροσώπους του πολιτικού αυταρχισμού και του μιλιταρισμού μέχρι λαϊκά επαναστατικά κινήματα που είδαν στον Μπολίβαρ τον «παγκόσμιο στρατιώτη της ελευθερίας», τον οποίο ύμνησε ο μεγάλος χιλιανός ποιητής Πάμπλο Νερούδα. Ειδικά το όραμά του για την ενότητα των λαών όλης της Λατινικής Αμερικής επηρέασε πολλούς σπουδαίους στοχαστές και μεγάλα τμήματα των λατινοαμερικανικών κοινωνιών και όχι μόνο. Ιδιαίτερα κατά τη διαδικασία αποαποικιοποίησης του Τρίτου κόσμου, το όραμα του Μπολίβαρ αποτέλεσε αναφορά για πολλά απελευθερωτικά και αντάρτικα κινήματα σε όλο τον κόσμο και θεωρήθηκε μια από τις πρώτες εκφράσεις του αντιιμπεριαλισμού. Αργότερα, κατά τις επαναστατικές δεκαετίες του 1960 και 1970 στη Λατινική Αμερική, το ενωτικό όραμα του Μπολίβαρ θεωρήθηκε βασικό μέρος της αυτόχθονης ριζοσπαστικής παράδοσης των λαών της περιοχής. Στον 21ο αιώνα η επιρροή των ιδεών του Σιμόν Μπολίβαρ έχει ενισχυθεί ξανά: ο νέος λατινοαμερικανικός αριστερός λαϊκισμός, κυρίως έτσι όπως εκφράστηκε από τον Ούγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα, προβάλλει με έμφαση την ανάγκη επανάκτησης του ανολοκλήρωτου οράματος της «Μεγάλης Πατρίδας» και θεωρεί τη λατινοαμερικανική ενότητα ως απαραίτητη προϋπόθεση για την πραγματική πολιτική, οικονομική και πολιτισμική χειραφέτηση της Λατινικής Αμερικής.
συνέντευξη
Βαγγέλης Μπουμπάκης
Γενάρης 2021
Μαρία Δαμηλάκου. Επίκουρη Καθηγήτρια στο τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, με γνωστικό αντικείμενο «Ιστορία της Αμερικανικής Ηπείρου». Από το 2003 διδάσκει Ιστορία της Λατινικής Αμερικής και στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Έχει συμμετάσχει σε αρκετά ερευνητικά προγράμματα που αφορούν τη μετανάστευση, την εργασία και ζητήματα ταυτότητας στις χώρες της Νοτίου Αμερικής. Από το 2001 συμμετέχει ως ερευνήτρια στο Αρχείο Προφορικής Ιστορίας και Φωτογραφίας Γυναικών (Archivo de Palabras e Imágenes de Mujeres), με έδρα τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες. Είναι συγγραφέας των έργων Έλληνες μετανάστες στην Αργεντινή: διαδικασίες συγκρότησης και μετασχηματισμοί μιας μεταναστευτικής κοινότητας, 1900-1970 (2004) και Ιστορία της Λατινικής Αμερικής από το τέλος της αποικιοκρατίας μέχρι σήμερα (2014). Έχει επιμεληθεί τα έργα Θέματα και τάσεις της σύγχρονης Λατινοαμερικανικής Ιστοριογραφίας, Αθήνα, Ε.Μ.Ν.Ε. – Μνήμων, 2010 και Σιμόν Μπολίβαρ. Ο απελευθερωτής των συνειδήσεων. Θεμελιώδη κείμενα (μετάφραση, εισαγωγή, σχόλια Μαρία Δαμηλάκου), Αθήνα, Νότιος Άνεμος, 2014, καθώς και τον τόμο 200 χρόνια από τα επαναστατικά κινήματα για την ανεξαρτησία της Λατινικής Αμερικής, 1810- 2010, Αθήνα, Ε.Μ.Ν.Ε. – Μνήμων, 2011.
