Με αφορμή το βιβλίο «Αρχάγγελοι» του Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ll (εκδόσεις ΕΡΜΑ) συναντηθήκαμε «διαδικτυακά» με την Δήμητρα Σταυρίδου και ιδού μια απολαυστική κουβέντα για τον συγγραφέα, το έργο του αλλά και τους αρχάγγελους της γης.
Β.Μ: Ποιος είναι ο Πάκο Ιγνάσιο Ταίμπο ll ;
Τι να πρωτοπεί κανείς για τον Τάιμπο… Ο Τάιμπο είναι ένας οραματιστής, είναι ένας καλλιτέχνης με όλη τη σημασία της λέξης, είναι ένας φακός μέσα από τον οποίο φωτίζεται καλειδοσκοπικά η πραγματικότητα και η φαντασία, είναι η κατάργηση των συνόρων μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, είναι η απογοήτευση, η ειρωνεία και το γκρέμισμα των ιδανικών, είναι η τρυφερότητα, η αγάπη και η επιμονή στα ιδανικά. Ο Τάιμπο, παράλληλα, είναι ένας συγγραφέας που δεν φοβάται την ιστορική αλήθεια αλλά κυρίως, δεν φοβάται να βάλει τον εαυτό του, το συναίσθημά του, μέσα στην αφήγηση. Θεωρητικά, σιχαίνεται τον λυρισμό αλλά τον χρησιμοποιεί τέλεια. Αυτό νομίζω τον περιγράφει καλύτερα. Είναι, νομίζω, περίπτωση!
Β.Μ: Τι θα διαβάσει κανείς σε αυτό το αμιγώς πολιτικό βιβλίο(Αρχάγγελοι) του Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ll, ο οποίος ξεφεύγει από το αστυνομικό μυθιστόρημα που τον είχαμε συνηθίσει;
Αρχικά να πω ότι ναι, τον είχαμε συνηθίσει στο αστυνομικό γιατί οι εκδοτικές επιλογές ήταν κατά κύριο λόγο στο αστυνομικό, μέχρι σήμερα. Οι «Αρχάγγελοι» είναι σίγουρα ένα πολιτικό βιβλίο υπό την έννοια ότι οι προσωπικότητες που επιλέγει ο Τάιμπο να παρουσιάσει έχουν συγκεκριμένο πολιτικό προσανατολισμό. Από την άλλη όμως, οι «Αρχάγγελοι» είναι οι βιογραφίες των ανθρώπων αυτών γραμμένες σε εξαιρετική μυθιστορηματική πρόζα που αρέσκεται σε πάμπολλες ασκήσεις ύφους. Το κεφάλαιο που είναι αφιερωμένο στον Χουάν Εσκουδέρο ή αυτό στον Μαξ Χελτς είναι ένα πρώτης τάξεως πολιτικό θρίλερ ενώ το κείμενο για τον Φρίντριχ Άντλερ είναι δομημένο από μικρά κινηματογραφικά στιγμιότυπα. Τα κεφάλαια δε, για την Λαρίσα και τον Σαν Βισέντε είναι από τα πιο λυρικά του βιβλίου.
Στον τόμο αυτόν ο Τάιμπο συγκετρώνει και καταγράφει τις βιογραφίες δευτεραγωνιστών των μεγάλων πολιτικών επαναστάσεων του 20ου αιώνα ανά τον κόσμο. Πρόκειται για προσωπικότητες που τον έχουν απασχολήσει ξανά στο παρελθόν (σε πολλές περιπτώσεις ο συγγραφέας έχει γράψει ένα ξεχωριστό βιβλίο για τον καθένα) προσωπικότητες που αν και ήταν εκεί και υπερασπίστηκαν ο καθένας από το δικό του μετερίζι και με τα δικά του όπλα την Επανάσταση, δεν κατάφεραν να περάσουν στη … μαρκίζα της Ιστορίας. Ο Τάιμπο τους αποκαθιστά, κατά κάποιο τρόπο, στη συνείδηση του αναγνώστη, τους κάνει γνωστούς, φωτίζει την πορεία και τη συμβολή τους. Πρόκειται για ένα βιβλίο στο οποίο είναι εμφανής η ενδελεχής ιστορική έρευνα που έχει προηγηθεί από πλευράς του συγγραφέα. Αλλά δεν είναι ένα στεγνό, ιστορικό ντοκουμέντο. Παίζει στα σύνορα λογοτεχνίας και ιστοριογραφίας, δίχως να χάνει ίχνος από την αξιοπιστία του. Β.Μ: OΠάκο Ιγνάσιο Τάιμπο llεκτός από συγγραφέας είναι και κοινωνικός αγωνιστής σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Πιστεύεις μας βοηθά αυτό το βιβλίο του να καταλάβουμε τη θωριά που έχει για τον κόσμο;
Νομίζω ναι. Όπως είπα και πιο πάνω, ο Πάκο δεν φοβάται να βάλει τον εαυτό του, το συναίσθημά του, μέσα στην αφήγηση. Δεν είναι μόνο ο επισχολιασμός που κάνει ως συγγραφέας πάνω στην βιογραφία του κάθε «Αρχαγγέλου» του, είναι βεβαίως και οι πλευρές που επιλέγει να φωτίσει. Από εκεί και μόνο, είναι πιο εύκολο για τον αναγνώστη να καταλάβει την προσωπική κοσμοθεωρία του συγγραφέα. Άλλωστε, αυτό το ίδιο θέμα, το ζήτημα δηλαδή του τι επιλέγει να παρουσιάσει κάθε φορά ένας «γραφιάς» είναι ένα από τα πολλά παράλληλα ζητήματα που θίγει και ο ίδιος στο κεφάλαιο που αφορά τη ζωή της δημοσιογράφου Λαρίσα Ράισνερ.
Β.Μ: Γιατί κατά τη γνώμη σου αυτοί οι δώδεκα αιρετικοί-επαναστάτες έμειναν τόσο άσημοι στην παγκόσμια ιστορία; Ενώ μιλάμε για δώδεκα σπουδαίους επαναστάτες που άλλαξαν το ρου της ιστορίας;
Νομίζω ότι ήταν θύματα της τύχης και των συγκυριών! Αφ’ ενός, άλλοτε δεν βόλευε το λεγόμενο σύστημα τη διάδοση του έργου και της ζωής τους προς τα έξω και αφ’ ετέρου, νομίζω ότι σε κάθε επανάσταση υπάρχουν αξιόλογοι αγωνιστές που μένουν στην αφάνεια… Πρέπει να σκάψεις βαθιά, σε ιστορικά αρχεία ή σε μνήμες ανθρώπων για να τους ανασύρεις στην επιφάνεια. Δεν ξέρω αν άλλαξαν τον ρου της ιστορίας, κάποιοι μπορεί ναι, κάποιοι άλλοι όχι. Ήταν εκεί όμως, έβαλε ο καθένας το λιθαράκι του. Επιπλέον, κάποιοι από τους Αρχαγγέλους του Τάιμπο (όπως ο Λιμπράδο Ριβέρα ή ο Φλόρες Μαγόν) είναι πράγματι γνωστοί σε άλλες περιοχές του πλανήτη αλλά όχι και τόσο στον Ευρωπαίο, πόσο δε μάλλον στον Έλληνα αναγνώστη. Υπάρχει και αυτή η παράμετρος.
Β.Μ: Ποια ιστορία από τις δώδεκα σε «άγγιξε» περισσότερο και γιατί;
Πρέπει να διαλέξω; Η ιστορία του Χελτς, ας πούμε, με εντυπωσίασε καθώς δεν ήξερα τίποτα για τη δράση του. Η ιστορία σχετικά με το συνδικάτο των ζωγράφων στο Μεξικό με συγκίνησε γιατί με έφερε ξανά σε επαφή με πράγματα που αγαπώ όπως η δουλειά του Ντιέγκο Ριβέρα ή του Νταβίντ Σικέιρος, λεπτομέρεια από ένα έργο του οποίου κοσμεί και το εξώφυλλο του βιβλίου. Η ιστορία της Λαρίσα μου ενέπνευσε έναν βαθύ θαυμασμό για την προσωπικότητα και την τόλμη της, η διαδρομή της ήταν συγκλονιστική, ακόμα και σήμερα είναι δύσκολο για μία γυναίκα να επιδιώξει όσα εκείνη. Νομίζω ότι αυτή ήταν και η ιστορία που με άγγιξε περισσότερο, τώρα που το σκέφτομαι.
Β.Μ: Ο συγγραφέας γράφει στον πρόλογό του: «όλοι τους πέρασαν σε ένα στάδιο σκιάς μετά τον θάνατό τους ,αυτό το πολεμικό βιβλίο περιέχει πολλή δουλειά ενάντια στις σκιές». Πιστεύεις λείπει ένα τέτοιο βιβλίο από την ελληνική βιβλιογραφία για τα πρόσωπα που κινούνται στον δρόμο χωρίς επιστροφή, αυτόν της επανάστασης;
Τώρα δεν λείπει πια! Θέλω να πω, ο πλουραλισμός που χαρακτηρίζει τις εκδόσεις στην Ελλάδα είναι σπάνιο και πολύτιμο φρούτο, ας μη γκρινιάζουμε, ειδικά γύρω από αυτό!
Β.Μ: Να περιμένουμε κάποιο εκδοτικό νέο για τον Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ll σε μετάφραση δική σου;
Ναι, πριν λίγο καιρό ολοκλήρωσα τη μετάφραση ενός ακόμα βιβλίου του Τάιμπο. Πρόκειται για το «Héroes Convocados – Προσκλητήριο Ηρώων», αν τελικά ονομαστεί έτσι ακριβώς, το οποίο αναμένεται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Έρμα αμέσως μετά την ύφεση της κρίσης του κορονοϊού που έχει παγώσει σχεδόν κάθε επαγγελματική δραστηριότητα στη χώρα. Προσωπικά, ελπίζω ο καινούριος Τάιμπο να είναι μαζί μας το καλοκαίρι!
Γεννήθηκα στον Πειραιά και ζω στο Αργοστόλι. Από πτυχία, Ισπανική Φιλολογία και Μεταφραστικό. Διδάσκω, μεταφράζω και ξεναγώ, μάλλον με αυτή τη σειρά. Μεταφράσεις: Τόμας Χομπς, Πέδρο Αντόνιο Αλαρκόν, Κάρλος Φρανκί, Χένρι Τζέιμς, Πάκο ΙγνάσιοΤάιμπο ΙΙ, Αν Σέξτον. Λέω όχι στον ρεαλισμό εκτός αν είναι μαγικός. Ενθουσιάζομαι με νέους ποιητές και πεζογράφους, στείλτε μου τα καλύτερά σας στο dstavridou@gmail.com, η στήλη «Εύρηκα !;!» σηκώνει στον αέρα του Περί Ου τους wanna be, τους have been, τους never mind, τους συγκινητικούς και ευσυγκίνητους, τους σκληραγωγημένους και τους αισιόδοξους, τους αντικαταθλιπτικούς και τους θλιμμένους, τους ταλαντούχους και γενναιόδωρους που θέλουν να μοιραστούν τη δουλειά τους. Καλή αντάμωση.Συνέντευξη
Βαγγέλης Μπουμπάκης
Απρίλης 2020
