Μύχιες Καταστροφές
της Κριστίνα Πέρι Ρόσι
Οι Περιπέτειες της Τσίνα Άιρον
της Γκαμπριέλα Καμπεσόν Κάμαρα
Εκδόσεις Καστανιώτη
συζήτηση με την μεταφράστρια
Άννα Βερροιοπούλου
Αλήθεια, ποια είναι η Κριστίνα Περι Ρόσι (Cristina Peri Rossi); Σύστησέ μας αυτήν την μάλλον άγνωστη (αλλά πολύ σπουδαία) στο ελληνικό κοινό Ουρουγουανή συγγραφέα!
Η Κριστίνα Πέρι Ρόσι (1941) θεωρείται πλέον το «καμάρι της Ουρουγουάης» μιας και 2021 κέρδισε το βραβείο Θερβάντες, κάτι σαν το Νόμπελ της ισπανόφωνης λογοτεχνίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα 41 βραβεία που έχουν απονεμηθεί έως σήμερα, μόνο έξι έχουν δοθεί σε γυναίκες. Αδιαμφισβήτητα είναι μία από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές φιγούρες της Λατινικής Αμερικής του 20ού (και 21ου) αιώνα. Ως κορυφαία συγγραφέας στα καστιλιανικά είναι μεταφρασμένη σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες, μεταξύ των οποίων γίντις και κορεάτικα. Στην Ελλάδα ήταν για μένα η μεγάλη απούσα της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας και για χρόνια «χτυπούσα τις πόρτες» των εκδοτικών με την ελπίδα να βγάλουμε κάτι δικό της. Γι΄ αυτό χαίρομαι ιδιαίτερα για τη φετινή έκδοση διηγημάτων της στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Να κάνω μια παρένθεση και να πω ότι τα τελευταία χρόνια έχω επίσης διαβάσει ενδιαφέροντα άρθρα της Νάνσυ Αγγελή για τη συγγραφέα. Ας γυρίσουμε στην Πέρι Ρόσι. Είναι συγγραφέας πολυγραφότατη και πολυδιάστατη, δημοσιογράφος και ακτιβίστρια. Αφοσιωμένη πλήρως στο γράψιμο, θεωρεί τον εαυτό της escritora total: πεζογράφος, ποιήτρια, δοκιμιογράφος, αρθρογράφος και μεταφράστρια. Ως πεζογράφος δεν προτιμά τόσο το μυθιστόρημα, παρόλο που το 1984 έγραψε το αριστουργηματικό «La nave de los locos», αλλά το διήγημα. Συγκαταλέγεται μεταξύ των σπουδαιότερων διηγηματογράφων της Λατινικής Αμερικής και τo 2007 εκδόθηκαν τα άπαντα των διηγημάτων της. Έτσι λοιπόν η συγγραφική της καριέρα ξεκίνησε το 1963 με την έκδοση μιας συλλογής διηγημάτων με τίτλο Viviendo και συνέχισε με την εκπληκτική συλλογή Los museos abandonados (1968), με τις οποίες απέσπασε σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία της χώρας της. Δεν είναι τυχαίο που επιλέξαμε κι εμείς μια συλλογή διηγημάτων για να τη γνωρίσουμε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Η Κριστίνα Πέρι Ρόσι γεννήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 1941 στο Μοντεβιδέο. Ξεκίνησε να σπουδάζει Βιολογία, αλλά αντ΄ αυτού πήρε πτυχίο στη Συγκριτική Λογοτεχνία. Το 1963 έλαβε πανεπιστημιακή έδρα και δίδαξε σε διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα μέχρι που καταδιώχτηκε από τη χούντα της χώρας της και αυτοεξορίστηκε το 1972 στην Ισπανία. Εκεί αμέσως καταπιάνεται με το να γράφει άρθρα κατά της δικτατορίας της χώρας της στο περιοδικό Triunfo. Ωστόσο, η εξορία συνεχίζεται: με τη βοήθεια του Χούλιο Κορτάσαρ, ο οποίος ήταν επιστήθιος φίλος της, δραπετεύει στο Παρίσι, ξεφεύγοντας από το καθεστώς του Φράνκο. Στα τέλη του 1974 επιστρέφει στην Ισπανία, όπου λαμβάνει την ισπανική υπηκοότητα, μιας και ήταν διωγμένη από τη χώρα της. Από τότε ζει μόνιμα στη Βαρκελώνη, κουβαλώντας πάντα το βάρος του εξόριστου. Στην πόλη αυτή έχει εκδώσει το μεγαλύτερο μέρος του έργου της και διδάσκει λογοτεχνία στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο.
Ποια η θεματολογία που επιλέγει και σε ποια εποχή γράφει τα έργα της;
Ξεκινά να γράφει τη δεκαετία του ’60 και από τότε, για σχεδόν εξήντα χρόνια, είναι αφοσιωμένη στη συγγραφή. Η Πέρι Ρόσι είναι πρωτοπόρος. Κύρια θέματά της είναι η πολιτική, η εξορία, η σύγχρονη κοινωνία, η γυναίκα, ο ερωτισμός, η σεξουαλική ταυτότητα. Το πολυβραβευμένο έργο της είναι στρατευμένο και τα βιβλία της αμέσως αμέσως απαγορεύτηκαν στη χώρα της από τη δικτατορία, ακόμα και η αναφορά του ονόματός της στα ΜΜΕ. Η Πέρι Ρόσι ασκεί έντονη κοινωνική κριτική: μιλά για την κοινωνική υποκρισία, αμφισβητεί τις σύγχρονες δυτικές αξίες, πραγματεύεται την αποξένωση, το θέμα της εξορίας, εσωτερικής και εξωτερικής, δίνει φωνή στους εξόριστους (κάθε είδους), στις γυναίκες, στους ομοφυλόφιλους. Είναι σημαντική η δράση της ενάντια στα απολυταρχικά καθεστώτα και υπέρ των γυναικείων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων.
Αναρωτιέμαι, τι ρόλο μπορεί να διαδραμάτισε στα ισπανόφωνα γράμματα, και όχι μόνο; Το ρωτώ γιατί έχει μια τολμηρή γραφή και δημιουργεί μια λογοτεχνία ακομπλεξάριστη χωρίς φόβο και με πολύ πάθος!
Δεν είναι τυχαίο ότι το 2021 έλαβε τη μεγαλύτερη διάκριση για ισπανόφωνο-η λογοτέχνη, εννοούμε το βραβείο Θερβάντες, και ότι ένα μόλις χρόνο πριν, το 2020, είχε τιμηθεί με το κορυφαίο Ιβηροαμερικάνικο Βραβείο Γραμμάτων José Donoso για τη μακροχρόνια και πλούσια προσφορά της στα γράμματα. Έχει επίσης αναγνωριστεί ο ρόλος του έργου της ως γέφυρα μεταξύ Λατινικής Αμερικής και Ισπανίας, αποτελώντας μια συνεχή υπενθύμιση τόσο της εξορίας, όσο και των πολιτικών τραγωδιών του 20ού αι. Τα γραπτά της είναι τολμηρά και θαρραλέα, και όπως λέει η γνωστή συγγραφέας Ελένα Πονιατόφσκα, «η Κριστίνα Πέρι Ρόσι είναι η πιο ριψοκίνδυνη συγγραφέας, γράφει χωρίς δίχτυ ασφαλείας». Το ταλέντο της είναι πολυσχιδές και το έχει αναδείξει σε διαφορετικά λογοτεχνικά είδη. Η γραφή της, συνεχώς ανήσυχη, εξερευνά αδιάκοπα την αξία της λέξης, των συμβόλων, τη δύναμη της αλληγορίας, και ακτινογραφεί με επιτυχία τον κόσμο γύρω της. Η φωνή της είναι παθιασμένη, επαναστατική, καυστική, έχουμε μια σπάνια περίπτωση γυναικείας λογοτεχνίας με τόσο ακομπλεξάριστη γραφή, πέρα από τις συμβάσεις. Θεωρείται ανανεώτρια της διηγηματογραφίας και αξίζει να πούμε ότι ο Χούλιο Κορτάσαρ είχε προλογίσει την περίφημη συλλογή διηγημάτων της «La tarde de dinosaurio». Ο Κορτάσαρ, με τον οποίο διατηρούσε αδιάρρηκτη και μακροχρόνια φιλία, θαύμαζε απεριόριστα το έργο της. Το 2014 η Πέρι Ρόσι εξέδωσε την αυτοβιογραφική δουλειά «Julio Cortázar y Cris» με αφηγήσεις, ποιήματα, γράμματα για να τιμήσει τα 100 χρόνια από το θάνατό του (χρόνια πριν ο συγγραφέας της είχε αφιερώσει το Δεκαπέντε ποιήματα αγάπης για την Κρις).
Πες λοιπόν δυο λόγια για τη συλλογή διηγημάτων Μύχιες Καταστροφές που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε δική σου εξαιρετική μετάφραση!
Η συλλογή «Μύχιες καταστροφές» είχε εκδοθεί το 1997 και επανακυκλοφόρησε το 2022. Απαρτίζεται από εννέα διηγήματα που κρυφοκοιτούν στον ιδιωτικό κόσμο ανθρώπων παγιδευμένων στις προσωπικές τους μανίες. Είναι ένα τολμηρό και ανατρεπτικό βιβλίο γύρω από τη σεξουαλικότητα, τις εμμονές και την πατριαρχική οργάνωση της κοινωνίας. Η συγγραφέας δημιουργεί τις δικές της αλληγορίες για την επιθυμία, τη μοναξιά και τη διαφορετικότητα, εξερευνώντας ταυτόχρονα τις διάφορες πτυχές της σεξουαλικότητας και την ταυτότητα των δύο φύλων. Στη συλλογή αυτή θα διαβάσουμε αναπάντεχες ιστορίες, εκτός κανόνα, που μας καταλαμβάνουν εξ εφόδου. Από τις σελίδες της παρελαύνουν τα μέλη μιας λέσχης φετιχιστών, ένας άντρας ερωτευμένος με μια γυναίκα-φάλαινα, ένας σύζυγος που η γυναίκα του τον εγκαταλείπει για μια άλλη, μια εργαζόμενη μητέρα που ασφυκτιά στο φαλλοκρατικό περιβάλλον, κ.α. Όπως είχε γράψει ο Κορτάσαρ, η Πέρι Ρόσι είναι από τους συγγραφείς που επαναλαμβάνουν χωρίς να το ξέρουν το σκοτεινό αρχέτυπο του πύργου του Κυανοπώγωνα: δωμάτια, διάδρομοι, πόρτες απαγορευμένες για εκείνους που προτιμούν να πεθάνουν παρά να μην τις ανοίξουν.
Πόσο επίκαιρο είναι σήμερα το έργο της Πέρι Ρόσι;
Το λογοτεχνικό της έργο, όπως ανέφερα και προηγουμένως, είναι πρωτοποριακό και στρατευμένο, και η συλλογή «Μύχιες καταστροφές» δεν αποτελεί εξαίρεση. Αν και γραμμένη το 1997 μιλά για πλέον επίκαιρα θέματα της σύγχρονης πραγματικότητας, όπως η αποδόμηση του ηγεμονικού ανδρισμού και των έμφυλων ρόλων. Άλλα καίρια θέματα είναι η θέση της γυναίκας και η σεξουαλικότητα, τα οποία μπορεί στον 21ο αιώνα να φαίνονται κάπως παρωχημένα και πολυφορεμένα, η αλήθεια είναι όμως ότι ταλανίζουν όσο ποτέ την κοινωνία μας. Για παράδειγμα, στον εργασιακό τομέα οι γυναίκες φαίνεται να κερδίζουν σιγά σιγά το χαμένο έδαφος, αλλά στην πραγματικότητα και κακοπληρωμένες είναι, και πολύ μεγάλο χάσμα μεταξύ των δύο φύλων υπάρχει, ειδικά σε ανώτερες θέσεις. Και φυσικά τεράστια συζήτηση είναι στις μέρες μας η έμφυλη βία και η αλματώδης αύξηση των γυναικοκτονιών (ιδιαίτερα από την περίοδο των καραντινών και μετά).
Πώς δούλεψες αλλά και πώς βίωσες τη μετάφραση αυτών των διηγημάτων της Κριστίνα Περι Ρόσι; Πώς ήταν σε γενικές γραμμές όλο αυτό το μεταφραστικό ταξίδι;
Τα διηγήματα αυτά της συγγραφέως δεν είχαν κάποια ιδιαίτερη δυσκολία στη μετάφρασή τους, δεν με παίδεψαν. Δεν έχω να πω κάτι ιδιαίτερο πέρα από τη μεγάλη μου ικανοποίηση ότι είχα στα χέρια μου ένα γραπτό της Πέρι Ρόσι. Αντιθέτως, για να πάω και στην επόμενη ερώτησή σου, το βιβλίο της Καμπεσόν Κάμαρα αποδείχτηκε δυσκολοδούλευτο.
Σχεδόν ταυτόχρονα με την έκδοση του βιβλίου Μύχιες Kαταστροφές που μόλις συζητήσαμε, κυκλοφόρησε πάλι από τις εκδόσεις Καστανιώτη και σε μετάφραση δική σου το βιβλίο της Γκαμπριέλα Καμπεσόν Κάμαρα Οι Περιπέτειες της Τσίνα Άιρον. Πες μας δυο λόγια για την συγγραφέα αλλά και για αυτό το βιβλίο!
Οι Περιπέτειες της Τσίνα Άιρον, της Αργεντινής Καμπεσόν Κάμαρα, γραμμένο το 2017, είναι ένα κουήρ μυθιστόρημα που μιλά κι αυτό, μεταξύ άλλων, για τη θέση της γυναίκας και την ταυτότητα του φύλου, χρησιμοποιώντας ωστόσο ένα πολύ παράδοξο εύρημα: η συγγραφέας «πειράζει» και σατιρίζει το κλασικό αργεντινό έπος «Μαρτίν Φιέρο», δίνοντας μια δική της, φεμινιστική εκδοχή. Το «Μαρτίν Φιέρο» (Martín Fierro, 1872 & 1879) είναι ένα εμβληματικό έργο της λογοτεχνίας της Αργεντινής, γραμμένο από τον συγγραφέα Χοσέ Ερνάντες (José Hernández) σε έμμετρο λόγο. Πρωταγωνιστής του ο γκάουτσο Μαρτίν Φιέρο, ο οποίος μας διηγούνταν, μέσα από το τραγούδι του, τη ζωή και τα βάσανά του στην πολυτάραχη Αργεντινή του 19ο αιώνα. Να πούμε ότι στο βιβλίο του Ερνάντες δεν υπάρχει πουθενά η γυναικεία άποψη. Ας έρθουμε τώρα στο μυθιστόρημα της Καμπεσόν Κάμαρα. Εδώ πρωταγωνίστρια και αφηγήτρια είναι μια γυναίκα, η δεκατετράχρονη σύζυγος του Μαρτίν Φιέρο, Τσίνα Άιρον, που μας παρουσιάζει την ιστορία από τη δική της πλευρά. Το βιβλίο ακολουθεί της περιπέτειες της Τσίνα, σε ένα road trip θα μπορούσαμε να πούμε, μέσα σε μια άμαξα παρέα με τη Λιζ, μια Σκωτσέζα. Διασχίζουν ερήμους και την αργεντίνικη πάμπα με σκοπό να φτάσουν στα Ινδιάνικα Εδάφη. Οι συζητήσεις που ανοίγονται μεγάλες: η σεξουαλική αφύπνιση, η πατριαρχική κοινωνία, η χειραφέτηση, η αποικιοκρατία, η τέχνη, η λαϊκή και υψηλή λογοτεχνία, η επίσημη και ανεπίσημη Ιστορία, το τεράστιο θέμα των διωγμών και της εξόντωσης των αυτόχθονων πληθυσμών για να χτιστεί ένα έθνος, κ.α.. Να προτείνω για όσους ξέρουν ισπανικά το πολύ ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ για τη Zanja de Alsina στην Αργεντινή, η οποία αναφέρεται τόσο στο «Μαρτίν Φιέρο» του Χοσέ Ερνάντες, όσο και στις «Περιπέτειες της Τσίνα Άιρον». Η Zanja de Alsina ήταν μια τεράστια τάφρος με φυλάκια και άλλα οχυρωματικά έργα που κατασκεύασε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση τον 19ο αιώνα με σκοπό να εμποδίσει τη μετακίνηση των Ινδιάνων. Το έργο αυτό, που φιλοδοξούσαν να είναι εφάμιλλο του Σινικού τοίχους, πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά με καταναγκαστική εργασία των γκάουτσος και των αγροτικών πληθυσμών.
https://www.youtube.com/watch?v=YN4rwNRiKiM
Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου βρέθηκε η συγγραφέας στην Αθήνα καλεσμένη του 15ου φεστιβάλ ΛΕΑ και συνεπώς άνοιξε η συζήτηση περί φύλων και αυτοδιάθεσης. Αλήθεια παρατηρείς κάποια τάση να επικεντρωθεί η κουβέντα στο συγκεκριμένο ζήτημα ή θεωρείς πως είναι απαραίτητο να ανοίγουν τέτοιες συζητήσεις που να γενούν προβληματισμούς σε μια κοινωνία άκρως συντηρητική;
Ναι, σαφώς παρατηρείται τελευταία η τάση, είναι ένα θέμα που έπρεπε να ανοίξει (βρισκόμαστε πια στον 21ο αιώνα!), αλλά που ταυτόχρονα πρέπει να το προσεγγίσουμε προσεχτικά και με ωριμότητα. Είναι σαφές ότι επιτέλους η κοινωνία μας οφείλει να σεβαστεί και να προστατεύσει τα δικαιώματα των ανθρώπων που κρίνονται επειδή αγαπούν και έλκονται από άτομα του ίδιου φύλου. Ανθρώπων που εξαιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού τους δέχονται καθημερινές διακρίσεις, άνιση μεταχείριση, ταπεινώσεις, βία (ξυλοδαρμούς, ως και δολοφονίες). Υπάρχουν ακόμα χώρες όπου η ομοφυλοφιλία θεωρείται έγκλημα. Από την άλλη, έχω παρατηρήσει τελευταία μια αφομοίωση και «απαλλοτρίωση» των προταγμάτων του κινήματος για τα δικαιώματα στον σεξουαλικό προσανατολισμό από τα ΜΜΕ. Και ό,τι πλασάρουν τα ΜΜΕ με κάνει καχύποπτη. Δε θα ήθελα ο σεξουαλικός προσανατολισμός να καταλήξει να είναι μόδα και όχι προσωπική, ενσυνείδητη επιλογή. Υπάρχει επίσης μια τάση για αυτοπροσδιορισμό μέσω κατηγοριοποιήσεων και υποκατηγοριοποιήσεων, φαινόμενο που δεν υπήρχε τόσο έντονα πριν λίγες δεκαετίες, και αναρωτιέμαι μήπως τελικά χάνεται σήμερα το παιχνίδι πάλι σε ταμπέλες, μήπως χάνεται έτσι η πραγματική ταυτότητα του ατόμου μπαίνοντας βαθύτερα μέσα σε κουτάκια με ετικέτες. Και μέσα στα κουτάκια σαφώς δεν υπάρχει ελευθερία. Παρατηρείται επίσης τελευταία στους εφήβους, και όχι μόνο, μια τάση «ουδετεροποίησης». Καθετί ουδέτερο με προβληματίζει, μου φαίνεται ότι συγγενεύει με το απαθές και η απάθεια, εμένα προσωπικά, μου χτυπάει καμπανάκι.
Πώς ήταν η δική σου εμπειρία και επαφή με το βιβλίο;
Δεν το κρύβω, το βιβλίο είχε ιδιαίτερες δυσκολίες. Πρώτον, το ύφος του ήταν άστατο και ταυτόχρονα πληθωρικό. Συναντάμε, για παράδειγμα, μεγάλες προτάσεις και ασύνδετες γλωσσικές παρατάξεις, που ναι μεν δυσκολεύουν αλλά δίνουν ένταση στο κείμενο. Επιπλέον, η συγγραφέας επιλέγει συχνά ανοίκεια επίθετα και ασυνήθιστες λέξεις. Άλλο πρόβλημα (δίλλημα) που αντιμετώπισα ήταν οι σημειώσεις. Να βάλω ή να μη βάλω; Στο κείμενο βρίσκουμε πληθώρα ιθαγενών και αγγλικών λέξεων, ωστόσο η συγγραφέας δεν διευκολύνει τον ισπανόφωνο αναγνώστη της και δεν έχει καμία σημείωση. Τελικά επέλεξα να βάλω σημειώσεις όπου έκρινα απαραίτητο. Ο Έλληνας αναγνώστης δεν γνωρίζει την ιστορία του έθνους της Αργεντινής, δεν γνωρίζει τους γκάουτσος και τη ζωή τους, δεν γνωρίζει το έπος Μαρτίν Φιέρο, οπότε έπρεπε κάπως να τον βοηθήσω με πραγματολογικά κυρίως σχόλια. Σεβόμενη, ωστόσο, την επιλογή της συγγραφέως, αποφάσισα να αφήσω πολλές από τις ινδιάνικες λέξεις ανερμήνευτες, χωρίς σημείωση. Έτσι το βιβλίο δίνει φωνή στους αυτόχθονες, οι γλώσσες των οποίων ήταν για χρόνια απαγορευμένες. Από την άλλη, εγώ έπρεπε να γνωρίζω τη σημασία αυτών των λέξεων και είχα από κοντά λεξικά για τη γλώσσα των Μαπούτσε και τη γλώσσα των Γκουαρανί (οι οποίες στο κείμενο χρησιμοποιούνται αδιακρίτως). Επίσης άφησα συχνά αμετάφραστες λέξεις που σχετίζονται με τη ζωή των γκάουτσος, αλλά με σημείωση όπου θεώρησα ότι ήταν σημαντικό για την κατανόηση της πλοκής. Με τον τρόπο αυτό το κείμενο αποκτά μια βιωματική διάσταση και ο αναγνώστης ανακαλύπτει μαζί με την ηρωίδα τα καινούρια τοπία με την πανίδα τους και τη χλωρίδα τους, τις νέες, δυσπρόφερτες λέξεις, αγκαλιάζοντας τον πολιτισμικό πλούτο της χώρας. Φυσικά υπήρχε το θέμα της μεταγραφής των ινδιάνικων λέξεων. Ανέτρεξα πάλι σε λεξικά και γραμματικές για να βρω την προφορά τους. Συμβουλεύτηκα τέλος για να είμαι σίγουρη την κυρία Anahí Riquelme με καταγωγή Γκουαρανί, η οποία ζει στην Ελλάδα. Επιπλέον, στο μυθιστόρημα παρατίθενται στροφές από το πρωτότυπο κείμενο του «Μαρτίν Φιέρο», τις οποίες μετέφρασα για πρώτη φορά στα ελληνικά. Υπάρχει μάλιστα ένα ολόκληρο κεφάλαιο όπου η Καμπεσόν Κάμαρα «ξαναγράφει» σε έμμετρη αφήγηση μια σκηνή του «Μαρτίν Φιέρο», την οποία όμως παρωδεί αλλάζοντας ριζικά το περιεχόμενο. Και φυσικά η Καμπεσόν Κάμαρα δεν μασά τα λόγια της. Είναι προκλητική, και η αθυροστομία του έργου ήταν σίγουρα άλλη μια πρόκληση.
Αλήθεια νιώθεις ότι επικοινωνούν με κάποιο τρόπο τα δυο βιβλία για τα οποία συζητήσαμε; Το ρωτώ γιατί έχουμε δυο συγγραφείς γυναίκες από Λατινική Αμερική αλλά που εκπροσωπούν μάλλον διαφορετικές γενιές;!
Και ναι και όχι. Και τα δύο βιβλία έχουν να κάνουν με την ταυτότητα των δύο φύλων και με τη σεξουαλικότητα. Και τα δύο εναντιώνονται στην πατριαρχική κοινωνία. Στην Πέρι Ρόσι η πρόθεση είναι πιο ξεκάθαρη, στο βιβλίο της εξερευνά πιο εστιασμένα τα απροσμέτρητα βάθη της επιθυμίας, με τα διηγήματά της αυτά προσπαθεί να ξεκλειδώσει τον κόσμο της διαφορετικότητας (με τα καλά και τα στραβά του), να εξοικειώσει τα υποκριτικά μάτια της κοινωνίας με το «αλλόκοτο». Το βιβλίο τής Κάμπεσον Κάμαρα είναι πολυθεματικό, πραγματεύεται ταυτόχρονα πάμπολλα ζητήματα, κοινωνικά, πολιτικά, ιστορικά, οικολογικά κ.α., και το θέμα του φύλου και του ερωτισμού μπαίνει μάλλον σαν σφήνα στην κύρια ιστορία, μπαίνει όμως με διεκδικητική και σαρωτική ορμή. Το σίγουρο είναι ότι έχουμε δυο γυναίκες συγγραφείς με πυγμή, παθιασμένες, μαχήτριες, φεμινίστριες, ακομπλεξάριστες, με τολμηρό λόγο, που μπορεί να σοκάρει. Μην ξεχνάμε βέβαια, όπως λες, ότι ανήκουν σε άλλη γενιά. Η Καμπεσόν Κάμαρα είναι γεννημένη το 1968 και εξέδωσε το πρώτο της βιβλίο το 2009. Η Πέρι Ρόσι γεννήθηκε το 1941 και ξεκίνησε να εκδίδει σε νεότατη ηλικία, αρχές της δεκαετίας του ’60. Η Πέρι Ρόσι, ηλικιωμένη πια, είναι μια καταξιωμένη συγγραφέας, μια μεγάλη κυρία των γραμμάτων, που άρχισε να γράφει σε μια δύσκολη εποχή, τόσο από πολιτικής, όσο και από κοινωνικής άποψης. Τα θέματα που πραγματεύεται δεν ήταν τόσο αυτονόητα την εποχή που τα έγραφε, όσο σήμερα που όλοι συζητούν, λόγου χάρη, περί ταυτότητας του φύλου κλπ. Επίσης ο τολμηρός της λόγος, προνόμιο συνήθως της αντρικής λογοτεχνίας, ήταν μάλλον κατακριτέος στην εποχή της, ενώ σε ένα σύγχρονο μυθιστόρημα μπορεί να θεωρηθεί ως και «εμπορικός». Κλείνοντας να πω ότι τις δυο αυτές συγγραφείς τις συνδέει κάτι πολύ σημαντικό, και αυτό είναι ο ακτιβισμός. Η Πέρι Ρόσι είναι από τα νιάτα της πολιτική ακτιβίστρια και, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών και των ομοφυλόφιλων. Ομοίως, η Καμπεσόν Κάμαρα είναι μια μαχητική προσωπικότητα και επίσης ακτιβίστρια. Όπως λέει η ίδια εμπλέκεται σε έναν «οικολογικό-κοινωνικό και φεμινιστικό ακτιβισμό». Είναι επίσης συνιδρύτρια του κινήματος NiUnaMenos (Ούτε Μία Λιγότερη) για τη βία εναντίον των γυναικών και των γυναικοκτονιών.
συνέντευξη
Βαγγέλης Μπουμπάκης
Νοέμβρης 2023
Η Άννα Βερροιοπούλου έχει γεννηθεί στην Αθήνα και έχει πανεπιστημιακές σπουδές στην Θαλάσσια Βιολογία και στην Ισπανική Γλώσσα και Πολιτισμό. Έχει ασχοληθεί με την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και εργάστηκε ένα διάστημα στην Ισπανία σε οικολογική οργάνωση. Τα τελευταία δέκα χρόνια ασχολείται αποκλειστικά με τη λογοτεχνική μετάφραση και με σεμινάρια σχετικά με την ισπανόφωνη λογοτεχνία.
Έχει δημοσιεύσει το παραμύθι Λίλυ και Λούσυ, και το μυθιστόρημα Δαβίδ Απόπειρα 2020.
Έχει μεταφράσει τη Μικρή ποιητική ανθολογία του Χουάν Ραμόν Χιμένεθ (Απόπειρα, 2011), τους Αυτόχειρες και Σάμα του Αντόνιο Ντι Μπενεντέττο (Απόπειρα, 2014, Καστανιώτης 2018), την Ονειροπαγίδα της Άνα Μαρία Σούα (Απόπειρα, 2015), τις Αναμνήσεις μιας νεκρής της Μαρία Λουίσα Μπομπάλ (Απόπειρα, 2015), Από τον Ερνέστο στον Τσε του Κάρλος Καλίκα Φερρέρ (Liberia Espanola Νικολόπουλος),Από Μακρυά Μοιάζουν με Μύγες του Κίκε Φερράρι (Καστανιώτης 2019)
Είναι αρθρογράφος στο ispania.gr, συνεργάτρια σε διαδικτυακά λογοτεχνικά περιοδικά, σύντομα διηγήματά της έχουν διακριθεί και δημοσιευτεί σε έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο.
