Καυτό Μέλι
εκδόσεις Στιγμός
συνάντηση με τον συγγραφέα
Σπύρο Καρυδάκη
Β.Μ.: Ποια ανάγκη σας, γέννησε το βιβλίο; Είχατε κάποιο στόχο συνθέτοντάς το;
Απάντηση: Κατ’ αρχήν, κ. Μπουμπάκη, να ευχαριστήσω κι εσάς και την ιστοσελίδα ExtremeWays.gr για την τιμή της συνέντευξης, όταν μάλιστα προέρχεται από έναν ποικιλοτρόπως αγαπημένο μου τόπο, την Κρήτη. Για να απαντήσω: Το Καυτό μέλι γεννήθηκε συμπτωματικά. Προσπαθούσα να μεταφράσω για την πλάκα μου κάποια ποιήματα, όταν ένιωσα ότι χάνω την μπάλα με τη σημασία πολλών λέξεων σχετικών με τα ερωτικά, που αλλιώς μεταφράζονται στα λεξικά, αλλιώς τις αποδίδουν δόκιμοι μεταφραστές Έλληνες και ξένοι, και με άλλη έννοια ή μάλλον πολλαπλές έννοιες τις σημασιολογούν οι ίδιοι οι αρχαίοι. Πρόκειται για το πρόβλημα που πρόχειρα προσπάθησα στο βιβλίο να το ορίσω ως «ερωτολογική αργκό των αρχαίων Ελλήνων».
Ανακάλυψα, λοιπόν, ότι ξένοι και ντόπιοι, ήδη από τον 19ο αιώνα που συστηματοποιήθηκε η μελέτη της αρχαίας γραμματείας, διαστρέβλωναν συνειδητά το νόημα, έτσι ώστε να αποτρέψουν τον νου του αναγνώστη από τη συνειδητοποίηση πως στην αρχαία Ελλάδα οι άνθρωποι είχαν τελείως διαφορετική αντίληψη για τονομοερωτισμό απ’ ό,τι σήμερα. Είναι χαρακτηριστικό ότι και «gay-friendly» σύγχρονοι επιδιορθώνουν ή αποσιωπούν ό,τι τους φαίνεται κακό στις ομοερωτικές σχέσεις των αρχαίων.
Β.Μ.: Πώς δουλέψατε και πού στοχεύσατε την έρευνά σας για να συγκεντρώσετε τα κείμενα;
Απάντηση: Ξεκίνησα τελείως ασύνταχτα, για την προσωπική μου γνώση και ευχαρίστηση. Παράλληλα, όμως, άρχισα να ερευνώ στις πεζές αρχαίες πηγές τις αμέτρητες αναφορές που υπάρχουν και που θα με βοηθούσαν να καταλάβω τι επιτέλους σήμαινε για τους αρχαίους ο ερωτισμός μεταξύ ανδρών. Εντάξει: Διέτρεξα και αποδελτίωσα εκατοντάδες αρχαία κείμενα και επιγραφές, με κίνδυνο να γίνω κι εγώ «λόγιος», μα ο μέγας Θεός Έρωτας με προστάτεψε απ’ αυτό το φρικτό κακό!
Β.Μ.: Τι θα διαβάσουμε λοιπόν στο Καυτό Μέλι;
Απάντηση: Θα δείτε 419 ποιήματα και αποσπάσματα, 95 αρχαίων Ελλήνων ποιητών, που αναφέρονται με ευαισθησία, ερωτικό πάθος, χιούμορ, φιλοσοφική διάθεση, ακόμα και με ακραία βωμολοχία ή καταδίκη, στις λογής μορφές έρωτα μεταξύ ανδρών. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, με βάση τις ίδιες τις αρχαίες πηγές και με περαιτέρω αποσπάσματα πεζών και ποιητικών κειμένων, αναλύεται οτιδήποτε θα ρωτούσε ένας σύγχρονος άνθρωπος για τις ερωτικές σχέσεις μεταξύ αρσενικών στην αρχαία Ελλάδα.
Β.Μ.: Τι το διαφορετικό προσφέρει αυτό το βιβλίο;
Απάντηση: Πέρα από το γεγονός ότι για πρώτη φορά συγκεντρώνονται όλα τα σωζώμενα ποιήματα για το συγκεκριμένο θέμα, το διαφορετικό είναι ότι έγινε προσπάθεια οι ίδιοι οι αρχαίοι να απαντήσουν σε οποιοδήποτε ερώτημα ανακύπτει. Για κάθε ζήτημα δίνουμε τον λόγο στις ίδιες τις αρχαίες πηγές, χωρίς να αποκρύπτουμε τίποτα και χωρίς να διαστεβλώνουμε υπέρ ή κατά. Ακόμα και ποιήματα με ακραία καταδικαστική όσο και βωμολοχική διάθεση, τα μεταφράζουμε χωρίς απαλύνσεις και τα σχολιάζουμε με βάση τους αρχαίους συγγραφείς, παρουσιάζοντας τις μαρτυρημένες κοινωνικές, θεσμικές ή αθέσμιστες αντιλήψεις κατά εποχές και κατά πόλεις.
Κυρίως όμως το βιβλίο φιλοδοξεί να προσφέρει την απόλαυση της ποίησης. Τα χάνει κανείς με την ποιητική μαγεία πολλών από τα ποιήματα. Για τούτο έγινε προσπάθεια η μετάφραση να είναι σε σύγχρονο ποιητικό λόγο, όχι φιλολογική και «λογία», χωρίς να χάνει σε πιστότητα. Υπόψιν ότι πρόκειται για έργα ενός χρονικού διαστήματος από τον Όμηρο μέχρι τον 4ο αι. μ.Χ., δηλ. περίπου 1.200 χρόνων εξέλιξης της ελληνικής γλώσσας και των κοινωνικών φαινομένων. Επίσης, αντιπροσωπεύουν διαφορετικά μεταξύ τους είδη ποίησης, ερωτικής, επιγραμματικής, φιλοσοφικής, λυρικής, βουκολικής, τραγικής, σατιρικής κ.λπ. Επιχειρήθηκε, λοιπόν, να μεταφερθούν τα ποιήματα σε σύγχρονα Ελληνικά, των ανάλογων ποιητικών ιδιοδιαλέκτων. Δηλαδή, κάθε είδος και κάθε ιδιότυπη ποιητική φωνή να αποδίδεται με σεβασμό στην ιδιαιτερότητά της και με βάση, όσο είναι δυνατόν, ανάλογα ειδολογικά μέσα της σύγχρονης ποίησης.
Β.Μ.: Το βιβλίο αυτό, έχει και κάποιο πολιτικό στόχο;
Απάντηση: Ένα βασικό πολιτικό μήνυμα είναι ότι η αρχαία Ελλάδα δεν έχει σχέση με την αποστειρωμένη εικόνα που διδασκόμαστε, με αποτέλεσμα να την παρεξηγούμε και από τα δεξιά και από τα αριστέρα. Είναι ένας ολοζώντανος κόσμος γεμάτος σκέψη, διαρκή κοινωνικό και πολιτικό προβληματισμό, με σεβασμό κι αγάπη για τα πάντα του φυσικού κόσμου, των φυτών και των ζώων. Επίσης, όλο χιούμορ και χοντρές πλάκες. Αλλά και γεμάτος έρωτα σε όλες τις (και) σύγχρονες μορφές του και σε όλες τις πολυποίκιλες εκφάνσεις του, ετεροφυλοφιλικές, ομοφυλοφιλικές και διαφυλικές.
Παλιά κυριαρχούσε η «δεξιά» παρεξήγηση, γιατί όλοι οι αριστεροί διανοούμενοι όπως ο Βάρναλης, ο Γληνός, ο Κακριδής, ήξεραν καλά τι θετικό έδωσε και τι μπορεί να δώσει ο αρχαίος πολιτισμός, καθώς και τις πλευρές του που δεν πρέπει να γίνονται αποδεκτές από τον σύγχρονο άνθρωπο. Σήμερα, αντίθετα, επικρατεί η παρεξήγηση η θεωρούμενη ως «αριστερή» ή κι «αντιεξουσιαστική», μα που στην πραγματικότητα δεν είναι παρά η προβοκατόρικη αμερικανιά της «πολιτικής ορθότητας», κι αποτελεί όπλο του νεοφιλευθερισμού και της συντηρητικοποίησης, καταδικάζοντας μανιχαιιστικά κι υποκριτικά, όπως επί αποικιοκρατίας, λαούς ολόκληρους και πολιτισμούς, όχι μόνο τον αρχαιοελληνικό.
Κυρίαρχο μήνυμα είναι ότι στην προσπάθεια δόμησης φιλοσοφικού και πολιτικού στοχασμού για την εμπέδωση λαϊκών και συμμετοχικών μορφών διακυβέρνησης της Πολιτείας, όσο και στα ερωτικά ζητήματα κάθε είδους, δεν πρωταγωνιστούσε η μεταφυσική θρησκευτική σκέψη όπως ακόμα ως σήμερα, μα ο ορθός Λόγος και η κοινωνική χρησιμότητα στο πλαίσιο της Πόλης, της κοινωνίας.
Το τρίτο πολιτικό μήνυμα, που για μένα είναι πολύ σημαντικό, το μεταφέρω εδώ από την εισαγωγή του βιβλίου, μην μπορώντας να το θέσω πιο ελλειπτικά:
«Η πατριαρχική δομή των αρχαιοελληνικών κοινωνιών είναι αναμφισβήτητη, μα οι θεσμισμένοι ανδρικοί έρωτες υπονόμευαν πάντα τη μονοκρατορία της ανδρικής αντίληψης για τον άνθρωπο, μπολιάζοντας τους άνδρες με το σπέρμα της υπέρβασης των βιολογικών και ιστορικών καταναγκασμών του φύλου τους. Δηλαδή, γονιμοποιώντας τους με τον ψυχικό και ιστορικό κόσμο των γυναικών».
Τούτος είναι ένας από τους λόγους που η θέση της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν όπως θεωρείται από πολλούς σύγχρονους μελετητές. Ήταν πιο ελεύθερη παρ’ ότι σε ολόκληρο τον κόσμο μέχρι τον 20ό αιώνα, και καλύτερη απ’ ό,τι σήμερα σε απολυταρχικά πολιτικοθρησκευτικά καθεστώτα. Οι γυναίκες δικαιούνταν ατομικές επαγγελματικές δραστηριότητες: Διοικούσαν την περιουσία τους, διεύθυναν καταστήματα, επιχειρήσεις και βιοτεχνίες. Οι εταίρες, ειδικά, κυβερνούσαν τον εαυτό τους όπως οι σύγχρονες γυναίκες, ελεύθερες σχεδόν τελείως από τα δεσμά της πατριαρχικής οικογένειας.
Στη Σπάρτη οι έφηβες και οι νέες αθλούνταν ολόγυμνες στην πάλη, στον δρόμο, στο άλμα, στην ιππασία κ.λπ. σε κοινή θέα, δίπλα στα αγόρια, που τα προκαλούσαν σε αγώνες και συχνά τα νικούσαν. Οι παντρεμένες Σπαρτιάτισσες ανακατεύονταν με παρρησία στα πολιτικά πράγματα. Επίσης, εν γνώση του συζύγου τους μπορούσαν νόμιμα να ζητήσουν από έναν άνδρα της αρεσκείας τους να κάνουν έρωτα, το ίδιο μπορούσε να ζητήσει από μια παντρεμένη ένας Σπαρτιάτης, με την άδεια και του άνδρα της. — Πάντα με τη δικαιολογία της γέννησης καλών παιδιών, βεβαίως, μα τα παιδιά δεν γεννιούνται με τον κρίνο, γεννιούνται με έρωτα, με φιλιά και με φλόγα των κορμιών. Ο ερωτισμός των γυναικών στην αρχαία Ελλάδα είναι κόσμος ολόκληρος, μα δυστυχώς ακατάγραφος ακόμα.
Β.Μ.: Πέρα από τα κείμενα υπάρχουν και αρκετά εκτεταμένα σχόλια. Ποια η χρησιμότητά τους;
Απάντηση: Τα πιο εκτεταμένα από τα σχόλια είναι, θα έλεγα, «ρεπορτάζ από το παρελθόν», όπως εάν ένας δημοσιογράφος θα πήγαινε σε κάποια εξωτική χώρα και θα έστελνε ανταποκρίσεις για τους τοπικούς νόμους, τα ήθη, τις ερωτικές συνήθειες κ.λπ., με βάση συνεντεύξεις και έρευνα σε κείμενα των εγχώριων.
Ερευνώντας στις πηγές για τα ζητήματα που εγείρουν τα ποιήματα, συνειδητοποίησα την έκταση και τον πλούτο της σωζώμενης αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Πέρα από 10-20 συγγραφείς που γνωρίζουμε όλοι, υπάρχουν εκατοντάδες «ελάσσονες» ιστορικοί, φιλόσοφοι, λογοτέχνες, μυθογράφοι, ιατροί, φαρμακολόγοι, περιηγητές και γεωγράφοι, αλλά και «Γραμματικοί», φιλόλογοι, λεξικογράφοι και Σχολιαστές της ελληνιστικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής εποχής, των οποίων σώζονται έργα ή αποσπάσματα. Για να μην αναφέρουμε το μέγα πλήθος των επιγραφών. Με κατάπληξη είδα ότι εκεί μπορούσες να βρεις απάντηση σε σχεδόν κάθε απορία σου, αφού οι αρχαίοι είχαν ασχοληθεί με τα πάντα για τους έρωτες μεταξύ ανδρών και γενικά για τον έρωτα, παραθέτοντας πλήθος πληροφορίες, και μάλιστα σε πολύ ελεύθερη γλώσσα, ενίοτε.
Β.Μ.: Είμαστε σαν λαός βωμολόχοι; Γιατί κατά τη γνώμη σας προσπαθούμε εναγωνίως να απεμπλακούμε από αυτή μας την παράδοση;
Απάντηση: Κοιτάχτε, κ. Μπουμπάκη, πάντα ο λαός, κάθε λαός, όχι μόνο οι Έλληνες, εκφράζεται πολύ πιο ελεύθερα απ’ ότι οι λόγιοι. Γι’ αυτό η λογοτεχνία, η οποία στην ουσία αποτελεί τη γραπτή έκφραση της συλλογικής ψυχής ενός έθνους στην καθέκαστη ιστορική στιγμή, είναι πάντα πιο ελευθεριακή απ’ ό,τι ο δοκιμιακός ή κριτικός λόγος. Στην λαϊκή μας παράδοση ανήκουν πλήθος τραγούδια, παροιμίες, παραδόσεις, αστεία, ιστορίες, με πολύ ελεύθερο ερωτικό πνεύμα. Το ίδιο και στην επώνυμη λογοτεχνική παράδοση κάθε εποχής της ελληνικής γλώσσας, αρχαίας, βυζαντινής, νεοελληνικής.
Ο λαός μας, στην πλειοψηφία του, είναι ελευθερόστομος. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι του λαού ούτε των λογοτεχνών και καλλιτεχνών, μα πολλών διανοούμενων της καθεστωτικής τάξης. Παλαιότερα, η πιστή μετάφραση αναφορών αρχαίων κειμένων στον θεσμισμένο ή αθέσμιστο ερωτισμό των αρχαίων Ελλήνων, ονομαζόταν «βωμολοχία» κι απαγορευόταν δια ροπάλου, αντανακλώντας τη θρησκευτική αγωγή αλλά και τις συντηρητικές ή αντιδραστικές πολιτικές ιδέες διανοουμένων και πανεπιστημιακών.
Σήμερα το ζήτημα είναι πολύ πιο επικίνδυνο, εφόσον τη σκυτάλη της σεμνοτυφίας και της ηθικοπολιτικής κάθαρσης του πολιτισμού την έχουν πάρει εκείνοι που πάσχουν από τη βαριά μαζική νεύρωση η οποία λέγεται «πολιτική ορθότητα». Και η οποία, σαν σύγχρονη Ιερή Εξέταση, δεν καταδικάζει μόνο τις οποιεσδήποτε «κακές λέξεις», μα σχεδόν κάθε τι που δεν ταιριάζει στην παγκοσμιοποιημένη απολυταρχία. Το χειρότερο είναι ότι, ενώ εισάγεται σε όλες τις χώρες, και στην Ευρώπη, από τη συντηρητικότερη, την αντιδραστικότερη καρδιά του αγγλοαμερικάνικου, κεφαλαιοκρατικού νεοφιλελευθερισμού, φοριέται παντού ως «πρόοδος», ακόμα και ως «Αριστερά»!
Τα αποτελέσματα είναι αυτά που βλέπουμε. Ξανά πλευρές του αρχαίου κόσμου, όπως και γενικά του παγκόσμιου πολιτισμού, λογοκρίνονται, αποσιωπούνται ή καταδικάζονται στην πυρά, αντί να μελετώνται για τη γνώση του παρελθόντος μας και να φωτίζονται κριτικά οι πιο χρήσιμες για μας όψεις τους. Κι οι δύο (υποτιθέμενα) αντίπαλες ιδεολογικές πλευρές, της μεταφασιστικής αμερικανιάς καθώς και οι ψευδοαριστερές, συμφωνούν ότι όχι μόνο η Οδύσσεια, η Ιλιάδα και σχεδόν τα πάντα της αρχαίας Ελλάδας, μα και έργα του Σέξπιρ κι ολόκληρης της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας γενικά, τα λαϊκά παραμύθια και τραγούδια, η ζωγραφική και η γλυπτική, αρχαία ή σύγχρονη που παρουσιάζει γυμνά ή που προέρχεται από δημιουργούς με «επιλήψιμο» για τους σημερινούς ιεροεξεταστές βίο όπως ο Γκογκέν και ο Πικάσο, πρέπει να ριχτούν στην πυρά.
Καταντήσαμε, αφού υποτίθεται αφήσαμε πίσω μας χιλιετίες παπαδαριού και σκοταδισμού, να καταδικάζουμε ξανά το γυμνό, γυναικείο ή ανδρικό, ως «σεξιστικό», ακόμα και ως «φασιστικό», που τάχα «προσβάλλει τη γυναίκα», και φεμινίστριες να επαινούν την κλειτοριδεκτομή και την πιο ακραία καταπίεση γυναικών, ετεροφυλόφιλων ανδρών και γκέι ως «ελεύθερη βούληση και παραδόσεις μη Δυτικών κοινωνιών»!
Το ότι κριτικοί θεάτρου, γυναίκες και άνδρες, ζητούν στις μέρες μας με θρησκευτική οργή Σαβοναρόλα να λογοκρίνεται ο «βωμολόχος, σεξιστής Αριστοφάνης», μπορεί να μας φαίνεται απλά γελοίο — και γελοίο είναι. Όταν όμως η μέσω της πολιτικής ορθότητας «κάθαρση» του παρόντος και του παρελθόντος πολιτισμού, γίνεται επίσημη θεωρία και πράξη των νεο-Liberal και μαζί πολλών «Αριστερών», μάθημα στα πανεπιστήμια και πολιτική των κρατών, και βαφτίζεται «πρόοδος», τότε θυμόμαστε το άκρως προφητικό απόφθεγμα ενός μεγάλου ποιητή που διώχθηκε αγρίως εν ζωή από τους πραγματικούς εθνικιστές και ρατσιστές, ο ίδιος και τα έργα του, και επί ναζισμού κάηκαν τα βιβλία του, του Γερμανοεβραίου Χάινριχ Χάινε, νεανικού συνεργάτη του Μαρξ και του Έγκελς:
«Εκεί που καίει κανείς βιβλία, θα κάψει κάποιος στο τέλος και ανθρώπους».
Β.Μ.: Γιατί κάνουμε πως δεν υπάρχει η ομοερωτική ποίηση;
Απάντηση: Πρώτον διότι οι λαοί (κι ο δικός μας), κυριαρχούνται ακόμα, συνειδητά ή ασυνείδητα, από την πρωτόγονη ανορθολογική ιδεολογία και ηθική του χριστιανισμού, του ισλαμισμού, της εβραϊκής θρησκείας, του βουδισμού και του ινδουισμού, όχι μόνο στο θέμα της ομοφυλοφιλίας αρρένων και γυναικών, μα και στον έρωτα γενικώς. Από κοντά κι οι αντιδραστικές πολιτικές ιδεολογίες, που πάντα στηρίζονται στις θρησκείες και στη συντήρηση για να επικρατήσουν, δεν ανέχονται την ελευθερία, ούτε στον έρωτα ούτε σε τίποτα, γιατί η ελευθερία είναι πάντα επαναστατική.
Δεύτερο, λόγω της θεσμικής θέσης της παιδεραστίας στον αρχαίο ελληνικό βίο και πολιτισμό, που έπρεπε ανυπερθέτως να κρυφτεί κάτω από το χαλί, αντί να αναλυθεί ορθολογικά ώστε να γίνουν κατανοητές οι αιτίες της και η λειτουργία της στο πλαίσιο ενός πολιτισμού με καθολικά διαφορετικές αξιακές κλίμακες απ’ ό,τι οι δικές μας.
Β.Μ.: Τι πιστεύετε ότι ήταν τέλος πάντων η αρχαία παιδεραστία;
Απάντηση: Στον σύγχρονο κόσμο η ερωτική σχέση ανδρών και γυναικών με έφηβους, κορίτσια και αγόρια, απαγορεύεται αυστηρά από τον νόμο, με σκοπό την προστασία των ανήλικων, και πολύ καλώς απαγορεύεται, αφού ο πολιτισμος μας δεν διαθέτει θεσμικούς τρόπους περάσματος από την εφηβεία στη σεξουαλική ωριμότητα. Η αρχαία παιδεραστία, όμως, δηλαδή ο παιδαγωγικός έρωτας χωρίς σωματική συνάφεια νέων ανδρών μέχρι 40 χρόνων για εφήβους και νέους συνήθως από 16 έως 20-22 χρόνων, ήταν κεντρικός θεσμός για τον ελληνικό κόσμο, ρυθμιζόμενος από νόμους. Και μάλιστα δεν είναι καν ελληνική πρωτιά όπως νομίζεται, αλλά θεσμικό έθιμο πολλών λαών της αρχαιότητας, των Κελτών, των αρχαίων Γερμανών, των σαμουράι στην Ιαπωνία, σημαντικών μαύρων φυλών της Αφρικής έως τον 20ό αιώνα, κ.λπ.
Ο έρωτας ενηλίκων για εφήβους σε αυτούς τους λαούς, έχει τη βάση του στα τελετουργικά της προϊστορικής μύησης (initiation), κοινό στοιχείο όλων των «λαών της φύσης». Πρόκειται δηλαδή για τη διαπαιδαγώγηση των αρσενικών και θηλυκών εφήβων στο τέλος της εφηβείας στα μυστικά του ενήλικου βίου, ερωτικά, ψυχικά, κοινωνικά, στρατιωτικά — επειδή η πολεμική εκπαίδευση ήταν ζήτημα ζωής και θανάτου για τις πρωτόγονες και τις αρχαίες κοινωνίες. Σήμερα, δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να λειτουργήσει κοινωνικά και πολιτισμικά ο παιδαγωγικός, μυητικός έρως μεταξύ ενηλίκων και εφήβων, γι’ αυτό και η παιδεραστία, σωστά, αποτελεί έγκλημα.
Η μελέτη της ελληνικής μυθολογίας, με τις πάμπολλες κοπέλλες που υποτίθεται κυνηγούσαν στα δάση ένοπλες με την Άρτεμη, σκότωναν θηρία, νικούσαν άντρες πολεμιστές και εντέλει έκαναν έρωτα με κάποιον θεό, όπως η Αταλάντη, Δάφνη, Ταϋγέτη, Καλλιστώ κ.λπ., αναδεικνύει ως πιθανότατο ότι στον ελληνικό χώρο τα κορίτσια αρχικά μυούνταν σεξουαλικά και κοινωνικά με ανάλογο τρόπο από τις ενήλικες γυναίκες. Επίσης, ότι «σχολές κοριτσιών» με ομοερωτικό χαρακτήρα, όπως της Σαπφώς, αντανακλούν μετεξέλιξη της παλαιότερης παιδαγωγικής και ερωτικής μύησης των θηλέων.
Κοντά σε αυτά αναπτύχθηκε σε διαφορετικά πλαίσια κατά πόλη και εποχή ένα ολόκληρο πλέγμα ερωτικών σχέσεων μεταξύ ενηλίκων ανδρών άνω των 22 χρόνων, που καταρχήν οριζόταν από τη συνέχεια για όλη τη ζωή της συναισθηματικής ένωσης, δίχως σεξ ή με περιορισμένα χάδια και φιλιά, των ενηλικιωθέντων νέων με τον εραστή και δάσκαλό τους. Ο Αριστοτέλης, μελετώντας την παιδαγωγική παιδεραστία, έγραψε ότι «ποιεί κοινωνίαν», δηλαδή παράγει πυρήνες σταθερών κοινωνικών δεσμών παράλληλα με τους οικογενειακούς, προωθώντας την ευημερία και την ασφάλεια της Πόλης και του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ανάλογο είναι το σημαντικό για τους Έλληνες ζήτημα του επίσης αρχαιότατου θεσμού της μόνιμης ερωτικής σχέσης μεταξύ ενηλίκων πολεμιστών, με σωματική ολοκλήρωση, που υπήρχε και σε πολλούς πολεμικούς λαούς στην Ευρώπη, Ασία και Αφρική.
Κατόπιν φτάνουμε στο θεσμικά νομιμοποιημένο σεξ ετεροφυλόφιλων ανδρών με παθητικούς ομοφυλόφιλους νέους ή με αγόρια που ασκούσαν ανδρικό εταιρισμό και πορνεία, και περνάμε σε ερωτικά φαινόμενα όπως ο τραβεστισμός, θεσμικός σε εορτές ή ατομικός, που υφίστατο από πολύ παλιές εποχές στην Ελλάδα και λεγόταν θηλυστολία, και οι ενδυόμενοι γυναικεία, θηλύστολοι, όπως υπήρχε και θεσμικά καθιερωμένη αντρική ένδυση γυναικών. Για να μην υπολογίσουμε τον «ιερό πανερωτισμό» στα πλαίσια μυστηριακών δογμάτων, όπως των Διονυσιακών, των Ορφικών, επίσης των ποικιλοτρόπων μυστηρίων της Μεγάλης Μητέρας Γης και των μικρασιατικών μεταμορφώσεών της.
Όλα αυτά σείουν το έδαφος κάτω από τον σύγχρονο άνθρωπο, που έχει συνηθίσει να θεωρεί την εποχή του και τον εαυτό του ως δικαστές όλων των εποχών, όλων των πολιτισμών και όλων των ανθρώπων που έζησαν ποτέ επί της Γης. Μην ξεχνάμε ότι στα δύο τρίτα του πλανήτη σήμερα οι ερωτικές σχέσεις των γκέι, ή ανύπαντρων γυναικών κι ανδρών, τιμωρούνται με κοινωνικό προπηλακισμό, φυλάκιση, βασανιστήρια και θάνατο. Τι περιμένετε να πουν όλοι αυτοί για τη Σαπφώ, ή για τον έρωτα Αρμόδιου και Αριστογείτονα, που γκρέμισε την τυραννίδα των Πεισιστρατιδών στην Αθήνα και γέννησε τη λαϊκή δημοκρατία των Σόλωνα και Κλεισθένη;
Β.Μ.: Πιστεύετε υπάρχει ελπίδα και τρόπος δράσης ούτως ώστε να κάνουμε ένα βήμα για την κατάλυση της πατριαρχίας και της ολοένα και πιο συντηρητικοποιούμενη κοινωνίας που ζούμε;
Απάντηση: Τεράστιο θέμα, κ. Μπουμπάκη. Στο ζήτημα της πατριαρχίας δεν μπορεί να δώσει επιστημονική απάντηση ένας απλός λογοτέχνης όπως ο υποφαινόμενος. Το μόνο που μπόρεσα να κάνω επ’ αυτού, είναι να γράψω ένα μυθιστόρημα φαντασιακής μητριαρχίας, το Γυναικόκαστρο. Η φιλοσοφία όμως, η κοινωνιολογία, πρωτίστως η Κοινωνική Ανθρωπολογία, οι επιστήμες της Προϊστορίας και η Μαζική Ψυχολογία, έχουν δώσει λογής απαντήσεις. Κάποιος απλός πλην προσεχτικός θεατής των ανθρώπινων πραγμάτων, ενδεχομένως να απαντούσε στο ερώτημά σας παρατηρώντας ότι ο πυρήνας της πατριαρχίας είναι πολύ παλαιότερος των δομημένων κοινωνικών καθεστώτων, και γι’ αυτό δυσπολέμητος. Ότι συνδέεται με τη δομή της «αγέλης», του κοπαδιού των αποκλειστικά αγελαίων ζώων, στα οποία ανήκει και ο άνθρωπος.
Ο σκύλος ως γνωστόν κατάγεται από τον λύκο σε μίξη με άλλα είδη των Κυνιδών με κοινό DNA, όπως τα τσακάλια κ.λπ. Σε αυτά τα υπεραγελαία ζώα οι σχέσεις εντός της αγέλης, της «ευρείας οικογένειας», είναι απόλυτες και κάθετες: Ο Μεγάλος Λύκος είναι ο απόλυτος αρχηγός κοινωνικά όπως και σεξουαλικά, είναι ο «Πρωτοπατέρας», και μετά κατά βαθμό ισχύος ακολουθούν τα λοιπά αρσενικά, με τις δυνατότερες λύκαινες να έχουν εξουσία με τη σειρά τους πάνω στα πιο αδύναμα ή νεότερα θηλυκά.
Αν στα ζώα τούτο το σχήμα είναι λειτουργικό και απαραίτητο, δυστυχώς, πολύ δυστυχώς επικρατεί ακόμα σήμερα καθολικά στις κοινωνίες μας. Είναι τραγική η αδυναμία του ανθρώπου να απαλλαγεί από τις κυριολεκτικά ζωώδεις καθηλώσεις των φυλετικών και εξουσιαστικών ρόλων, να αυτοδιοικηθεί συλλογικά και να εκθρονίσει τον «Μεγάλο Λύκο», τον Αρχηγό στην οικογένεια, στην οικονομία, στις κοινωνικότητες, στις σχέσεις φιλικές και ερωτικές. Μέχρι τον πολιτικό Ηγέτη, ο οποίος καθόλου τυχαία ονομάζεται συχνά «Πατέρας του λαού», κοντολογής ως «Αυτός που πηδάει τους πάντες».
Η απελευθέρωση της γυναίκας και η καθολική εξίσωσή της με τον άνδρα, αποτελεί βασική προϋπόθεση εξανθρωπισμού του ανθρώπου και μεταβολής επί το δικαιότερο και συλλογικότερο κοινωνίας και Πολιτείας. Η πατριαρχία, όμως, είναι στενά συνδεμένη με το σύγχρονο πολιτικοοικονομικό καθεστώς της εκμετάλλευσης και της αδικίας, δηλ. την κεφαλαιοκρατία. Αν περιορίσουμε την πατριαρχία στους φυλετικούς ρόλους απεξαρτώντας την από τούτη την αλήθεια, όπως προσπαθεί να κάνει η σημερινή καθεστωτική επιστήμη, η απελευθέρωση δεν θα έρθει ποτέ. Ή, περιστασιακά, θα αντικαθίσταται ο Μεγάλος Λύκος από μια Μεγάλη Λύκαινα η οποία θα διαθέτει ακριβώς τα ίδια εξουσιαστικά και εντέλει πατριαρχικότατα χαρακτηριστικά με τον άρρενα προκάτοχό της: Οι κυρίες Μέρκελ, Λαγκάρντ, φον ντερ Λάιεν κ.λπ., για να μην αναφέρουμε εγχώρια παραδείγματα, με την πολιτική και εξουσιαστική δράση τους επί της «αγέλης», δεν αποτελούν δείγμα αναίρεσης της πατριαρχίας, μα επιβεβαίωσή της.
Η πατριαρχία μπορεί να καταρριφθεί πλήρως μόνο με μια ριζική αλλαγή του κοινωνικού-οικονομικού συστήματος, κι όχι με επιδιορθώσεις εντός ενός καθεστώτος κατ’ εξοχήν εξουσιαστικού των πολύ λίγων, των «Μεγάλων Λύκων» ή «Μεγάλων Λυκαινών», όπως η κεφαλαιοκρατία. Και οι επαναστατικές αλλαγές επιτελούνται με ριζοσπαστικό στοχασμό, βασισμένον σε ό,τι κι αν μας διδάσκει η μελέτη της Ιστορίας όλων των παλαιότερων πολιτισμών, συμπεριλαμβανομένων και των αρχαιοελληνικών φιλοσοφικών και κοινωνικών επιτεύξεων. — Για να μην αναφέρουμε την ερωτική ελευθερία, που απαλλάσσει τον νου και το κορμί από τη νευρωτική θολούρα της ανεραστίας, της συντήρησης και της πολιτικής αντίδρασης.
συνέντευξη
Βαγγέλης Μπουμπάκης
Μάρτης 2021
Λαϊκά τραγούδια και σκόλια
«Αγόρια με τις ομορφιές και τους γενναίους πατέρες ,
Μην τσιγκουνεύεστε τον έρωτα με τους καλούς τους άντρες,
Όταν ανθίζει η νιότη σας∙ γιατί μαζί με την ανδρεία
Κι ο έρωτας ο λυσιμελής βλασταίνει στων Χαλκιδαίων τις πόλεις.»
Carmina Popularia, απ.27
Νικόστρατος
«Κι άμα σου τύχει νεαρός
με κούρεμα αδερφίστικο, ντυμένος κυριλέδικα
να ‘χει ανάγκη από χρήμα για να φάει, τον ξαπλώνεις»
απ. 32
Αγνώστου
Α: «Προς το θηλυκό κλίνεις πιο πολύ ή προς τους άρρενες;»
Β: « Όπου υπάρχει ομορφιά: είμαι αμφιδέξιος».
CAF, απ. 360
Άλλα έργα του συγγραφέα:
- Χ.Τ. 1985 μ.Χ. ΜΙΑ ΝΕΚΥΙΑ – εκδ. ΣΚΑΡΙΦΗΜΑ
- Το Πραγματικό Γεγονός (36 Σχέδια και μια συζήτηση) – εκδ. ΙΔΙΩΤΙΚΗ
- Το Γυναικόκαστρο – εκδ. ΠΑΠΥΡΟΣ
- Άσε με να σε δέρνω κάπου-κάπου – εκδ. ΠΑΠΥΡΟΣ
- Να δούμε ποιος θα φαγωθεί – εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ
- Ο Ένας με μαχαίρι – εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ
- Η νύχτα των ονομάτων – εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ
- Therion – ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ
