Διασχίζοντας τη Νύχτα
του Ερβέ Λε Κορ
εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου
συζήτηση με τον μεταφραστή Γιάννη Καυκιά
Β.Μ: Κύριε Καυκιά αφού σας ευχαριστήσω για την μεγάλη τιμή που κάνετε να μιλήσουμε για τον Ερβέ Λε Κορ κάντε μια προσπάθεια να μας τον συστήσετε ώστε να τον μάθουμε καλύτερα!
Γειά σας. Χαίρομαι πολύ που μου δίνετε την ευκαιρία να μιλήσω για τον φίλο μου Ερβέ Λε Κορ. Είναι ένας από τους πιο σημαντικούς και τους πιο πολυγραφότατους σύγχρονους γάλλους συγγραφείς του νέου νουάρ μυθιστορήματος νοούμενου ως όπλου κοινωνικής κριτικής και ανατροπής, όπως το προσδιόρισαν οι θεμελιωτές του Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ και Φρεντερίκ Φαζαρντί στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Γεννήθηκε και ζει στο Μπορντώ, όπου και διαδραματίζονται τα περισσότερα μυθιστορήματά του, εργάστηκε ως καθηγητής γαλλικής φιλολογίας, στρατεύθηκε πολιτικά στη ριζοσπαστική αριστερά και μετέχει σε όλους τους κοινωνικο-πολιτικούς αγώνες. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, έχει εγκωμιαστεί από την κριτική και τιμήθηκε με όλα τα μεγάλα βραβεία. Στην Ελλάδα, όλα του τα βιβλία έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου και μεταφράστηκαν από την αφεντιά μου.
Β.Μ: Δώστε μας λίγα στοιχεία για το έργο του! Με τι καταπιάνεται σχεδόν στο σύνολό του; Ποια η θεματολογία που επιλέγει;
Καταπιάνεται με κοινωνικά θέματα γειωμένα στην ιστορία, με βαθύτερο πολιτικό κι ανατρεπτικό περιεχόμενο. Ένα από τα πρώτα του μυθιστορήματα, Ο άνδρας με τα ζαφειρένια χείλη (που δεν έχει εκδοθεί στα ελληνικά), διαδραματίζεται στο Παρίσι των παραμονών της Κομμούνας , το Στον ίσκιο της πυρκαγιάς διαδραματίζεται την περίοδο της Κομμούνας, το Μετά τον Πόλεμο στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην μεταπολεμική περίοδο και στον Πόλεμο της Αλγερίας, κλπ. Και πολλά, βέβαια, στη σύγχρονη πραγματικότητα. Σε όλο του το έργο αναδεικνύονται οι ταπεινοί και καταφρονεμένοι, και κυριαρχεί το αδυσώπητο μαύρο, όπου μόλις διαφαίνεται μια ισχνή χαραμάδα λύτρωσης.
Β.Μ: Εδώ στην Ελλάδα τα σχόλια και οι κριτικές για τα έργα του είναι πάρα πολύ καλές. Πως τον αντιμετωπίζει η γαλλική κριτική, δεδομένου ότι είναι αριστερός και θίγει πολύ δύσκολα θέματα για την Γαλλία.
Όπως ανάφερα ήδη, οι κριτικές στη Γαλλία για το έργο του είναι εγκωμιαστικές και συχνά διθυραμβικές. Θεωρείται ένας από τους πιο άξιους κληρονόμους του Μανσέτ και του Φαζαρντί και θέτει την δική του, ξεχωριστή, ανεξίτηλη σφραγίδα σ’ αυτό το λογοτεχνικό είδος του «μαχόμενου νουάρ», θα έλεγα, καθώς και στην γαλλική λογοτεχνία γενικότερα. Πράγματι, το έργο του Λε Κορ δεν μπορεί να θεωρηθεί απλά «|αστυνομικό» με την στενή έννοια του όρου. Υπάρχουν μάλιστα έργα του όπου δεν υπάρχει αστυνομικός …ούτε για δείγμα! (π.χ. Περνώντας τους λύκους για σκυλιά..)
Β.Μ: Έχετε μεταφράσει πολλούς Γάλλους (και όχι μόνο) συγγραφείς. Ποιο είναι εκείνο ή εκείνα τα χαρακτηριστικά της γραφής του Λε Κορ που τον διαχωρίζουν και τον καθιστούν ένα σπουδαίο στο είδος του συγγραφέα;
Το γεγονός ότι μεταχειρίζεται την γραφή σαν νυστέρι για να παραμερίσει ψευδαισθήσεις και τεχνάσματα και να φτάσει στο μεδούλι της πραγματικότητας με φοβερή απαιτητικότητα.
Β.Μ: Αφορμή για την συνάντησή μας έγινε το τελευταίο του μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα με τον τίτλο Διασχίζοντας τη Νύχτα (κυκλοφορεί, όπως και όλα τα έργα του από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου). Τι θα διαβάσουμε λοιπόν σε αυτή την ιστορία που σκάρωσε ο Λε Κορ;
Την ιστορία μιας γυναίκας που ανατρέφει μόνη τον γιο της μετά από ένα φοβερό πένθος και κάποια χρόνια περιπλάνησης, παρενοχλούμενη και κακοποιούμενη από τον πρώην σύντροφό της, ενός φονιά που αλωνίζει στους δρόμους του Μπορντό κι ενός εξεγερμένου, μελαγχολικού κι αποκαμωμένου μπάτσου. Κανένας δεν θα βγεί ολότελα αλώβητος στο τέλος, όπως πάντα στα έργα του Λε Κορ.
Β.Μ: Ποια κοινωνική ανησυχία εμφυσείται μέσα στον Λε Κορ; Πέρα από το ζήτημα των γυναικοκτονιών αλλά και τη θέση της γυναίκας στη σημερινή κοινωνία;
Όπως είπα παραπάνω, οι ήρωες του Λε κορ είναι οι ταπεινοί και καταφρονημένοι, οι λησμονημένοι της ζωής και της ιστορίας. Θα έλεγα γενικότερα «της γης οι κολασμένοι» με την πλήρη έννοια του όρου.
Β.Μ: Έχετε μεταφράσει όλα τα έργα του Λε Κορ που κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Αλήθεια ποιο είναι αυτό που θα ξεχωρίζατε; Που ενδεχομένως σας έκανε την περισσότερη εντύπωση;
Δυσκολεύομαι πραγματικά να διαλέξω, αλλά, ας πούμε το Μετά τον Πόλεμο και Στον ίσκιο της πυρκαγιάς.
Β.Μ: Τι δυσκολίες και τι προκλήσεις περιλαμβάνει η μετάφραση των έργων του Λε Κορ;
Η πρόκληση για τον μεταφραστή των έργων του Λεκόρ είναι να σταθεί ακριβώς στο ύψος μια γραφής σκληρής και απαιτητικής που τον φέρνει αντιμέτωπο με το αδυσώπητο μαύρο χωρίς καμιά δυνατότητα υπεκφυγής.
Συνέντευξη
Βαγγέλης Μπουμπάκης
Μάης 2022
