Η Ανακωχή
εκδόσεις Σκαρίφημα
μετάφραση Ιφιγένεια Ντούμη
Ο Μάριο Μπενεντέτι (Mario Benedetti, 1920–2009) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Ουρουγουανούς συγγραφείς του 20ού αιώνα, και μέρος της «γενιάς του 45», γνωστός για το πολυσχιδές έργο του που περιλαμβάνει ποίηση, μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια και θεατρικά έργα.
Επηρεασμένος από τη ζωή του Μοντεβιδέο, τα έργα του συχνά αντικατοπτρίζουν την καθημερινότητα της πόλης και γίνονται χώρος κριτικής της γραφειοκρατίας, των προβλημάτων και των κοινωνικών ανισοτήτων. Εξαιτίας του πραξικοπήματος του 1973 θα αφήσει την Ουρουγουάη και θα ζήσει στην Αργεντινή, στην Κούβα και στην Ισπανία (Μαδρίτη και Μαγιόρκα) για να επανέλθει στην πατρίδα του το 1985.
Έζησε μια πολυτάραχη ζωή, με έντονη πολιτική δράση και μακρά περίοδο εξορίας κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας στη χώρα του (1973–1985). Στο έργο του αντικατοπτρίζεται η βαθιά κοινωνική του ευαισθησία, ο προβληματισμός για τη δικαιοσύνη, την εξορία, τον έρωτα και την καθημερινότητα των απλών ανθρώπων.
Μερικά από τα γνωστότερα έργα του αποτελούν: Η ανακωχή (La tregua) – που έχει μεταφερθεί και στον κινηματογράφο, Ευχαριστώ για τη φωτιά (Gracias por el fuego), Τα γενέθλια του Χουάν Άνχελ (El cumpleaños de Juan Ángel). Καθώς και οι ποιητικές συλλογές: Ποιήματα του γραφείου (Poemas de la oficina), Η αγάπη, οι γυναίκες και η ζωή (El amor, las mujeres y la vida)
Θεωρείται σήμερα σπουδαίος εκπρόσωπος της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας, και οι στίχοι του αγαπιούνται ιδιαίτερα για τη συναισθηματική τους ένταση και την πολιτική τους αλήθεια.
Η ανακωχή, ημερολογιακής μορφής συναρπαστικό και συγκινητικό μυθιστόρημα (το οποίο έβγαλε από την αφάνεια τον σπουδαίο Ουρουγουανό συγγραφέα), γραμμένο εύστοχα, καθαρά, με καλοζυγισμένες δόσεις χιούμορ, φινετσάτης ειρωνείας, πολιτικών αιχμών και ρεαλισμού από τον Μπενεντέτι που πλάθει με την μαγική του πένα έναν κεντρικό ήρωα συμπαθή και αντιπαθή ταυτόχρονα καθώς στο ημερολόγιό του καταγράφονται από τις πιο τρυφερές και βαθιές του σκέψεις ως τις πιο ακραίες απόψεις του.
Πρωταγωνιστής – αφηγητής – δημιουργός και «κάτοχος» του ημερολογίου είναι ο Μαρτίν Σαντομέ, ένας άντρας λίγο πριν τα 50 που εργάζεται ως λογιστής σε ένα μεγάλο γραφείο. Ζει στο Μοντεβιδέο με τα τρία του παιδιά, τον Εστέμπαν, την Μπιάνκα και τον Χάιμε. Χήρος από τα 28 του, -η σύζυγός του Ισαμπέλ πέθανε πολύ νέα από επιπλοκές στη γέννα του τρίτου τους παιδιού- μεγάλωσε μόνος τα παιδιά του χωρίς ποτέ να αποπειραθεί να ξαναφτιάξει τη ζωή του. Κι έτσι συμβιβάστηκε με μια ζωή μισή, άνευρη, άχρωμη, μονότονη εγκαταλείποντας τις νεανικές του φιλοδοξίες.
Μια εξερεύνηση των αντιφάσεων της αγάπης, η Ανακωχή. Μια μελέτη για τους κύκλους της ζωής που κλείνουν απότομα, για την αναζήτηση νοήματος, για την πολυπλοκότητα των ανθρωπίνων σχέσεων, για το σκοτεινό πεπρωμένο που καιροφυλακτεί, για την αδάμαστη φύση της ευτυχίας. Υπαρξιακό μυθιστόρημα απλής πλοκής φαινομενικά αλλά χειρουργικής ακριβείας και λεπτομερούς ψυχολογικής εμβάθυνσης και πολλών αναγνωστικών στρωμάτων, από τον Μάριο Μπενεντέτι, έναν κορυφαίο τεχνίτη των λέξεων και των αισθημάτων και ανατόμο της αληθινής ζωής (έξω απ’ τον χρόνο και τα σύνορα) με τους πολέμους και τις ανακωχές της.
Η ανακωχή μεταφράστηκε δύο φορές στα Ελληνικά. Η πρώτη ήταν το 1982 από τις εκδόσεις Οδυσσέας και μεταφράστρια την Ισμήνη Κανσή. Η δεύτερη είναι από τις εκδόσεις Σκαρίφημα σε μετάφραση της Ιφιγένειας Ντούμη, με την οποία καταπιανόμαστε στο παρόν άρθρο.Το κείμενο γράφτηκε στα τέλη της δεκαετίες του ’50 και η μεταφράστρια κατάφερε να αποδώσει στα Ελληνικά το κλίμα εκείνης της περιόδου κατά την οποία εκτυλίσσεται το μυθιστόρημα, να χρησιμοποιήσει τις αντίστοιχες εκφράσεις στα Ελληνικά για να μεταφέρει τον προφορικό χαρακτήρα της γραφής του συγγραφέα.
Η ταχύτητα του λόγου, και της σκέψης του κεντρικού χαρακτήρα καθώς και το συναισθηματικό αδιέξοδο που ο συγγραφέας προσπαθεί να παρουσιάσει στον αναγνώστη με ιδιαίτερη ευαισθησία, αποτυπώνεται λειτουργικότατα στο ελληνικό κείμενο.
Μέσα από μια φαινομενικά απλή -ενδεχομένως αναχρονιστική για τον σύγχρονο αναγνώστη- γραφή, με λεπτές γραμμές και πλούσια ηχοχρώματα η Ντούμη μας μεταφέρει τη θλίψη, το υπαρξιακό κενό και την ανθρωπινότητα των χαρακτήρων που πλάθει ο Μπενεντέτι καθώς αναπαράγει με απόλυτη φυσικότητα το ύφος του συγγραφέα που ακροβατεί ανάμεσα στον συναισθηματισμό και τον κυνισμό για να μας βυθίσει στο ψυχολογικό βάθος των ηρώων.
Βαγγέλης Μπουμπάκης
Ηθοποιός
Η Ιφιγένεια Ντούμη σπούδασε Αγγλική λογοτεχνία, λογοτεχνική μετάφραση και υποκριτική. Έχει εκδώσει δύο συλλογές ποιημάτων (Love me tender, Σαιξπηρικόν 2018, Όλα μ’ αρέσουν, Καστανιώτης 2022) και έχει μεταφράσει βιβλία των Μάριο Μπενεντέτι, Λουίς Σεπούλβεδα, Γουέντι Γκέρα, Χαβιέρ Θέρκας, Μόνικα Οχέδα και Φερνάντα Τρίας μεταξύ άλλων.
