Scroll Top

Eουτζένιο Μπάρμπα ~ Η Ζωή μου | Κώστας Βάντζος – Άρτεμις Μαθιά

llllwwwwqqqq

[Μια κουβέντα με τον Κώστα Βάντζο και την Άρτεμις Μαθιά με αφορμή τα βιβλία: Πλωτά Νησιά – Πέρα απ’ τα Πλωτά Νησιά  ~ Κάψε το σπίτι (κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Δωδώνη) ~ Το φεγγάρι ανατέλλει από τον Γάγγη (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Περισπωμένη). Στο βιβλίο Πλωτά Νησιά – Πέρα απ’ τα Πλωτά Νησιά η μετάφραση είναι του Κώστα Βάντζου ενώ στο βιβλίο Κάψε το Σπίτι την μετάφραση πραγματοποίησαν από κοινού με την Άρτεμις Μαθια.

Β.Μ: Ας πάρουμε λίγο τα πράγματα από την αρχή. Ποιος είναι ο Εουτζένιο Μπάρμπα για τον Κώστα Βάντζο;

Κώστας Βάντζος: Η φιλία μας με τον Eugenio Barba αρχίζει την άνοιξη του 1979 στο Αμβούργο, κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Φεστιβάλ των Εθνών. Η φιλία – συνεργασία μας άρχισε άμεσα από τότε.

Όταν επιστρέψαμε στην Αθήνα από το Αμβούργο με το Θέατρο Τέχνης του Κ. Κουν, ενθουσιασμένος μετέφρασα το βιβλίο του, που μου είχε δωρίσει λίγο πριν και που ήδη είχε εκδοθεί στην Ευρώπη στα αγγλικά, τα θρυλικά Πλωτά νησιά του, που στη συνέχεια εκδόθηκαν από τις εκδόσεις Ανδρομέδα στην Αθήνα (1980-’82).

Στο πρόσωπο του Eugenio Barba είχα βρει έναν φίλο, έναν μέντορα, έναν φωτεινό φάρο προσανατολισμού.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, η αλληλογραφία μας (ζούσα πια στη Νέα Υόρκη) κρατούσε ακόμα ζωντανή τη φιλία μας.

Το 2016, και ενώ είχαν περάσει τουλάχιστον τριάντα χρόνια από τότε, του έστειλα ένα μέιλ λέγοντάς του ότι είμαι ο Κώστας, αν με θυμάται, και αν μπορεί να απαντήσει μερικά ερωτήματά μου. Η απάντηση ήρθε αστραπιαία: “Πού είσαι; Πού βρίσκεσαι; Πού ήσουν τόσα χρόνια; Θέλω πολύ να μάθω τι έκανες όλο αυτό το διάστημα, και είμαι πρόθυμος να συζητήσουμε οποιοδήποτε ερώτημά σου”.

Του απάντησα περιγράφοντας συνοπτικά για τα τριάντα χρόνια που είχαν περάσει (σπουδές, παραστάσεις, συνεργασίες κ.ά.). Του είπα ότι ποτέ δεν ξέχασα τη φιλία μας και ότι όχι μόνο είχα επηρεαστεί από τις ιδέες του, αλλά σχεδόν μεταφυσικά είμαστε σε επαφή εφ’ όσον είτε φοιτούσα, είτε συνεργαζόμουν, είτε βρισκόμουν κοντά σε δικούς του ανθρώπους και συνεργάτες: ο δρ. Jaques Shwat, που μαζί με τον Barba έγραψαν το βιβλίο για τον Grotowsky Για ένα φτωχό θέατρο, ο Joseph Chaikin, ο Julian Beck, η Judith Malina, η Roberta Carreri, ο Torgeir Wethal…, και κυρίως τα βιβλία του. Μου απάντησε ότι μπορούσα να επανεκδώσω στην Ελλάδα τα Πλωτά νησιά, και μάλιστα μού πρόσφερε τα δικαιώματα για όλα του τα βιβλία. Συμφώνησε επίσης να μεθοδεύσουμε για τα επόμενα χρόνια τις δράσεις που του πρότεινα για την Ελλάδα.

Η φιλία μας ήταν στέρεη και δημιουργική, και στα χρόνια που ακολούθησαν αναβαθμίστηκε σε αδελφική. Έτσι αποκαλεί ο ένας τον άλλον – “Αδελφέ μου”.

Είμαι ευγνώμων και τυχερός για τη φιλία του, την εμπιστοσύνη του, τη γενναιοδωρία του, και φυσικά για το όραμα και τον φάρο που δημιούργησε για χιλιάδες ανθρώπους του θεάτρου και εμένα.

Β.Μ: Ποια είναι η χρόνια εμπειρία της συναναστροφής και δουλειάς μαζί του;

Κ.Β.: Η δημιουργική ιδιοφυΐα του, η πολυδιάστατη σύνθετη σκέψη και δράσεις του, η ατέρμονη και αεικίνητη ενέργειά του για έρευνα, αλλά και η μύηση εκατοντάδων θεατρικών ομάδων και χιλιάδων ειδικών και θεατών, στις μεταρρυθμιστικές, νεωτεριστικές και σύγχρονες ιδέες του, που ακόμα και σήμερα, στα 86 του χρόνια, τον οδηγούν σε μακρινούς και δυσπρόσιτους τόπους της Γης, σε Ανατολή, Δύση, Βορρά και Νότο, στην αναζήτηση της δικής του αλήθειας για τις ρίζες του Δέντρου της Ζωης και του Θεάτρου, που για τον ίδιο είναι ταυτόσημα, αδιάσπαστα και αλληλένδετα.

Β.Μ: Ποιοι είναι οι βασικοί τομείς και πυλώνες της δουλειά του Εουτζένιο Μπάρμπα;

Κ.Β.: Βασικοί πυλώνες της δουλειάς του Eugenio Barba είναι πέντε:

α) Οκτώβριος 1964: Με μια ομάδα νεαρών ηθοποιών που απορρίφθηκαν από τη Δραματική Σχολή του Βασιλικού Θεάτρου της Νορβηγίας, ιδρύει στο Όσλο το Odin Teatret, με πρώτη του στέγη ένα αντιαεροπορικό καταφύγιο. Έναν χρόνο αργότερα, με πρόσκληση της Δανίας το Odin Teatret μετανάστευσε στη Δανία, σε ένα υποστατικό, στη μικρή πόλη του Χόλστεμπρο, όπου εδρεύει μέχρι και σήμερα.

β) 1976: Μετά από ανάθεση και πρόσκληση της UNESCO και του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (ΙΤΙ) να ερευνήσει και να δώσει μία διάλεξη γύρω από το πρωτοποριακό θέατρο στο συνέδριο, συλλαμβάνει και εκφράζει πρώτη φορά την έννοια του Τρίτου Θεάτρου, προσανατολίζοντας το μετά τις αναζητήσεις του κυρίως στη Λατινική Αμερική, όπου αποτελεί έδρα και θεσμό μέχρι σήμερα.

γ) 1979: Αρχίζει το συγγραφικό του έργο, που μέχρι σήμερα αποτελεί πολύτιμη πηγή της πλούσιας θεατρικής του βιβλιογραφίας. Εκδίδεται στα αγγλικά στην Ευρώπη το πρώτο του βιβλίο The Floating Islands. Η επόμενη γλώσσα έκδοσης ήταν τα ελληνικά, εκδόσεις “Ανδρομέδα” (1979-’82).

δ) 1980: Με τη στήριξη των τοπικών θεσμών ιδρύει και πραγματοποιεί την πρώτη συνάντηση του ISTA (Διεθνές Σχολείο Θεατρικής Ανθρωπολογίας), στη Βόννη, έναν θεσμό που συντηρεί έως σήμερα. Εκεί ακαδημαϊκοί και άνθρωποι του θεάτρου μπορούν να συζητούν και ν’ ανταλλάσσουν απόψεις, τεχνικές και πρακτικές, με στόχο την έρευνα των πηγών της Θεατρικής Ανθρωπολογίας.

ε) 2021: Για να συνεχίσουν την τέχνη του αδύνατου που τους ενέπνευσε σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων τους και ιδιαίτερα η πορεία στο Odin Teatret, ιδρύουν με την Julia Varley το Barba-Varley Foundation στη Ρώμη.

Β.Μ: Με το τέλος του 2020 ο Εουτζένιο Μπάρμπα εγκαταλείπει τη διεύθυνση του Nordisk Teaterlaboratorium. Πώς βλέπεις στο εξής το μέλλον του Θεάτρου Οντίν;

Κ.Β.: Ο Eugenio Barba, το 2019, μετά από 55 χρόνια καλλιτεχνικής διεύθυνσης του Odin Teatret, νυν Nordisk Teaterlaboratorium δεν εγκαταλείπει την καλλιτεχνική διεύθυνση, αλλά παραδίδει μια από τις θέσεις ευθύνης και δράσης του, δηλαδή την καλλιτεχνική διεύθυνση, παραχωρώντας τη στην Julia Varley (2019-20). Η μετάβαση ήταν προσωρινή, εφόσον για την περίοδο 2020-22 αναθέτει την καλλιτεχνική διεύθυνση στον Per Kap Beck Jensen και κάθε δύο χρόνια θα ονομάζει τον/την καλλιτεχνικό διευθυντή/τρια για την επόμενη διετία.

Από ό,τι μου είπε ο ίδιος, 86 χρονών σήμερα, παρέδωσε την καλλιτεχνική διεύθυνση του Odin Teatret ώστε να έχει κάθε μέρα προς επίλυση εκατό ζητήματα λιγότερα, ώστε να μπορέσει έτσι να επικεντρωθεί και αφοσιωθεί στις υπόλοιπες υποχρεώσεις και δράσεις του. Ταξιδεύοντας σε απόμερα μέρη της Γης, εκεί που όλες αυτές τις δεκαετίες δημιούργησε και άντλησε τους περισσότερους προαναφερθέντες “πυλώνες” της δουλειάς του. Να ολοκληρώσει τη συγγραφή των βιβλίων του, να βοηθήσει και να προβάλει το έργο του μέσω του νεοσύστατου ιδρύματός Barba-Varley Foundation, στη Ρώμη, αλλά και να βοηθήσει ομάδες του Τρίτου Θεάτρου ανά τον κόσμο. Βεβαίως παραμένει εφ’ όρου ζωής επίτιμος πρόεδρος του οργανισμού του Nordisk Teaterlaboratorium, συμπεριλαμβανομένου του Odin Teatret.

Το μέλλον του Odin για εμένα προδιαγράφεται μακρύ. Η μεγαλοφυΐα του Eugenio Barba φρόντισε και για αυτό, αφού αφήνει πίσω και γύρω του άξιους συνεργάτες: ηθοποιούς, σκηνοθέτες, συντελεστές, συγγραφείς, ακαδημαϊκούς που θα συνεχίσουν το μεγαλόπνοο όραμά του, σε αντίθεση με άλλους σπουδαίους δασκάλους ή μεταρρυθμιστές του παρελθόντος, που ενώ μεγαλούργησαν με τα θέατρα και ομάδες τους σε μια περίοδο ακμής τους όσο ζούσαν, δεν τους απασχόλησε η συνέχεια των ιστορικών σχημάτων τους, με αποτέλεσμα αυτά να παραμείνουν ως μουσειακά είδη ή απλά ν’ αναφέρονται στην ιστορία θεάτρου.

Β.Μ: Τι είναι τα Πλωτά Νησιά και πως μεταβαίνουμε Πέρα απ’ τα Πλωτά Νησιά;

Κ.Β.: Τα Πλωτά νησιά του Εουτζένιο Μπάρμπα αποτελούν το πρώτο μανιφέστο των ιδεών, τεχνικών, ασκήσεων, μεθόδων, παρατηρήσεων και ταξιδιών των 15 πρώτων χρόνων από την ίδρυση του Odin Teatret. Εδώ εκφράστηκαν για πρώτη φορά όλα τα ζητήματα γύρω από το θέατρο που θα τον απασχολήσουν αργότερα σε ολόκληρη τη μακρά θεατρική ζωή του και στη βιβλιογραφία του, με αποτέλεσμα να γίνει παγκοσμίως γνωστή η δουλειά και το έργο του. Δυο χρόνια μετά την έκδοσή τους, πρώτη χώρα όπου μεταφράζονται τα Πλωτά νησιά θα είναι η Ελλάδα, ενώ εντός της επόμενης δεκαετίας θα ακολουθήσουν μεταφράσεις σε πάνω από 20 γλώσσες.

Το βιβλίο του Πέρα από τα Πλωτά νησιά εκδόθηκε το 1986, επτά χρόνια δηλαδή μετά το πρώτο. Στην έκδοση περιλαμβάνονται ολόκληρα τα Πλωτά νησιά, στα οποία όμως έχουν προστεθεί και ολοκληρωθεί τρία εκτενή κεφάλαια (Μια προϋπόθεση για τη γραμμένη σιωπή – Θεατρική Ανθρωπολογία, Διάλογος με τον Μπρεχτ, Η ιστορία του Odin από τον Ferdinando Taviani), τα οποία συμπληρώνουν οριστικά το θεατρικό του όραμα. Το Πέρα από τα Πλωτά νησιά εκδόθηκε μόνο στα αγγλικά (PAJ Publications, Νέα Υόρκη, 1986), χωρίς να ακολουθήσει μετάφραση σε κάποια άλλη γλώσσα, μέχρι τη συμπερίληψή του στην αναθεωρημένη έκδοση των Πλωτών στα ελληνικά από τις εκδόσεις Δωδώνη.

Β.Μ: Τι άλλο θα διαβάσουμε στο βιβλίο Πλωτά Νησιά – Πέρα απ’ τα Πλωτά Νησιά που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δωδώνη;

Κ.Β.: Δεν πρέπει να συλλάβουμε το Πέρα από τα Πλωτά νησιά απλώς ως μια προσθήκη ή ένα παράρτημα στο προηγούμενο βιβλίο – ούτε ως μια αναθεώρηση. Είναι μια φυσική συνέχεια των προβληματισμών που αναλύονται στα Πλωτά νησιά, προχωρώντας κυριολεκτικά και πέρα τους (π.χ. Πρώτη φορά εδώ ο Barba εισάγει και αναλύει τον όρο “Θεατρική Ανθρωπολογία”, θεωρία που δεν είχε ακόμη ολοκληρώσει στον καιρό των Πλωτών νησιών). Θεώρησα λοιπόν πως πρόκειται για μια συνέχεια απαραίτητη για να είναι πλήρης η αναγνωστική επαφή με το κομβικό αυτό έργο του Barba.

Διαβάζουμε:
Το θέατρο είναι χαράμισμα, μια σπατάλη, αλλά είναι και μια κοινωνικά αποδεκτή δραστηριότητα. Είναι φαινομενικά μη παραγωγικό, αλλά δικαιώνει τη συλλογική δουλειά. Μπορεί να προβάλλεις πάνω του τα όνειρά σου και τις έμμονες ιδέες σου, δίνοντας σάρκα και οστά, αγγίζοντας τους άλλους χωρίς να θίγεις επιπόλαια την επιφάνεια της κοινής γλώσσας. Είναι ένα μέσο να ξεφύγεις από τη λογική των θηριοδαμαστών, να σπάσεις τον κύκλο της μοναξιάς.

Β.Μ: Πόσο εύκολο είναι να ακούς τα παραπάνω λόγια και να παίρνεις δύναμη να συνεχίζεις; Ποια είναι η δική σου άποψη;

Κ.Β.: Αυτό το απόσπασμα από το οπισθόφυλλο της έκδοσης της Δωδώνης γράφτηκε πολύ αργότερα από την αρχική έκδοση των Πλωτών νησιών, και για το οποίο θα απαντήσω αργότερα. Για αυτό τώρα θα ήθελα να παραθέσω το αρχικό απόσπασμα του οπισθόφυλλου, αυτού από την έκδοση του 1980:

Από τη μεριά εκείνων
που εξουσιάζουν τον λόγο,
μπορεί να μοιάζουμε με μουγκούς
που εκφράζονται με παράξενα σημάδια,
μια σχεδόν ιδιωτική γλώσσα εικόνων.
Από τη μεριά των μουγκών,
είμαστε μουγκοί
που κατάφεραν να μιλήσουν.

Τα ώριμα συμπεράσματα που διακρίνονται στο τωρινό απόσπασμα του εξωφύλλου, αν και δεν απέχουν πολύ από το αρχικό, κουβαλάνε την πείρα και τη σοφία που αποκτήθηκε έως τότε. Εξάλλου, ο Barba και το θέατρό του δεν απευθύνθηκαν ποτέ στους πολλούς, αλλά σε έναν περιορισμένο αριθμό θεατών. Στην αναθεωρημένη έκδοση του βιβλίου Τα Πλωτά νησιά Πέρα από τα πλωτά νησιά αναφέρει:

Ποια είναι η εικόνα του ονειροπόλου; Κάποιος που φεύγει από τη στεριά και ανοίγεται στο πέλαγος. Αλλά όχι απλώς για να ανακαλύψει ή να φτάσει σε άλλες χώρες. Μερικοί, αν και φαίνεται να απομονώνονται πολύ μακριά στο πέλαγος, επιθυμούν ωστόσο να έχουν κι άλλους κοντά τους. Προσπαθούν να χτίσουν πάνω στο νερό κομμάτια γης. Αυτά είναι τα πλωτά νησιά.

Η κατοχή των πλωτών νησιών δεν μπορεί να μεταβιβαστεί στα παιδιά σου. Μόλις σταματήσεις το χτίσιμο, το έδαφός σου σταματά να υπάρχει. Είναι ένας μικρός ρευστός κήπος που καρποφορεί, αλλά που οι διαστάσεις του και η ίδια του η ύπαρξη εξαρτώνται από τα ρεύματα. Γεννήθηκε από την ανάγκη σου να ριζώσεις. Αλλά σε μια ξεριζωμένη πραγματικότητα.

Το θέατρο είναι χαράμισμα, μια σπατάλη, αλλά είναι και μια κοινωνικά αποδεκτή δραστηριότητα. Είναι φαινομενικά μη παραγωγικό, αλλά δικαιώνει τη συλλογική δουλειά. Μπορεί να προβάλλεις πάνω του τα όνειρά σου και τις έμμονες ιδέες σου, δίνοντας σάρκα και οστά, αγγίζοντας τους άλλους χωρίς να θίγεις επιπόλαια την επιφάνεια της κοινής γλώσσας.

Είναι ένα μέσο να ξεφύγεις από τη λογική των θηριοδαμαστών, να σπάσεις τον κύκλο της μοναξιάς.

Ο Eugenio Barba δεν δημιούργησε ένα ελιτίστικο θέατρο, αλλά ένα θέατρο ουσίας. Ένα θέατρο που αγγίζει βαθιά τον κάθε θεατή. Ένα μέσο με το οποίο μπορούν να ξεφύγουν, θεατές και συντελεστές από το κατέστημενο σημερινό θέατρο-θέαμα που χαρακτηρίζεται από το τρίπτυχο: περιορισμένος χρόνος προβών πέντε εβδομάδων – κέρδος – παράσταση. Οι πρόβες-έρευνες του Odin για μια παράσταση διαρκούν ένα, ή πολλές φορές δύο και τρία χρόνια συλλογικής δουλειάς. Για αυτό, ο δρόμος που προτείνει ο Barba είναι δύσκολος, που τελικά τον ‘περπατούν’ μόνο οι τολμηροί, οι ονειροπόλοι, οι εργασιομανείς ερευνητές και οι μαχητές του θεάτρου που θέλουν όχι μόνο να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά να ταυτιστούν με μια αλληλένδετη και ομοούσια σχέση ζωής και θεάτρου.

Β.Μ: Τι θα διαβάσουμε στο βιβλίο Κάψε το Σπίτι (για τη σκηνοθεσία και τη δραματουργία εκδ. Δωδώνη)

Κ.Β.: Εδώ ο Eugenio Barba, σε μια εκ βαθέων αφήγηση, εξιστορεί για πρώτη φορά κομμάτια από την περιπετειώδη ζωή του, τα παιδικά του χρόνια, τις πρώιμες εμπειρίες και τις επιρροές του, ενώ συνδέει τα βιώματα και συμπεράσματά του με το έργο του, αναλύοντας τα στάδια της δουλειάς του, και κυρίως αυτό που ο ίδιος θεωρεί σκηνοθεσία και δραματουργία του θεατρικού κειμένου: μια απόλυτα διαφορετική άποψη για τους παραπάνω όρους και την μέχρι τούδε αντιμετώπισή τους.

Θεωρώ το Κάψε το σπίτι για τη Σκηνοθεσία και τη Δραματουργία ως το πλέον κατασταλαγμένο βιβλίο του Eugenio Barba, όπου αναλύει, παραβάλει και ολοκληρώνει με αποτελεσματικό τρόπο όλες τις σκηνοθετικές και δραματουργικές αναφορές του για τις μεθόδους δουλειάς του, τις τεχνικές πρακτικής του, αλλά και τις άπειρες εμπειρίες ζωής του, που τροφοδότησαν και διαμόρφωσαν την θεατρική του ταυτότητα.

Β.Μ: Τι ανακαλύπτουμε για τον σκηνοθέτη και ερευνητή Εουτζένιο Μπάρμπα;

Κ.Β.: Ανακαλύπτουμε έναν αεικίνητο, ευαίσθητο, ακάματο, ιδιοφυή μεταρρυθμιστή, ερευνητή σκηνοθέτη, δάσκαλο, φιλόσοφο, συγγραφέα, που το έργο του ενέπνευσε και επηρέασε, τα τελευταία 60 χρόνια, το παγκόσμιο πρωτοποριακό – σύγχρονο θέατρο.

Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί πώς όλες αυτές οι δράσεις, τα άπειρα ταξίδια, οι γνώσεις, οι εμπειρίες και η σοφία του.., χωράνε στη σύντομη ζωή ενός και μόνο ανθρώπου.

Β.Μ: Ποια είναι για σένα τα σημαντικότερα στοιχεία της καινοτομίας που φέρει ο Εουτζένιο Μπάρμπα (και το θέτρο Οντίν) στην ουσία της θεατρικής τέχνης;

Κ.Β.: Θεωρώ ότι η σημαντικότερη καινοτομία του Eugenio Barba δρομολογήθηκε το 1964 όταν επέστρεψε στο Όσλο, στην Νορβηγία, από την Οπόλ της Πολωνίας, μετά από τρία χρόνια κοντά στον Γιέρζι Γκροτόφσκι, προκειμένου να φτιάξει την πρώτη του θεατρική ομάδα. Πήγε έξω από την κρατική δραματική σχολή του Όσλο ρωτώντας τούς δεκάδες απορριφθέντες υποψήφιους ηθοποιούς που έβγαιναν απογοητευμένοι αν ήθελαν κάποιοι να τον ακολουθήσουν για να συστήσουν μια θεατρική ομάδα. Πέντε από αυτούς τον ακολούθησαν. Οι περισσότεροι από αυτούς παρέμειναν στο Odin Teatret για πάντα και βρίσκονται ακόμη μαζί του. Η καινοτομία του λοιπόν, ήταν η δημιουργία μιας ομάδας ερασιτεχνών, και στη συνέχεια αυτοδίδακτων ηθοποιών, που αξιοποιώντας αυτούς/ές που το συστημικό θέατρο είχε απορρίψει και οι οποίοι δεν μαθήτευσαν σε σπουδαίες επίσημες δραματικές σχολές, αλλά κατάφεραν με την καθοδήγηση του Eugenio Barba να κατακτήσουν εκ του μηδενός τις τεχνικές, τις μεθόδους, την εκπαίδευση, την έρευνα και να φτάσουν σε δυσθεώρητα ύψη το πρωτοποριακό ερευνητικό θέατρο και να δημιουργήσουν ένα θρύλο που αντικατοπτρίζεται ως Odin Teatret!

Ο Μπάρμπα με το παραπάνω εγχείρημα απέδειξε περίτρανα ότι το μονοπάτι που οδηγεί στο πολυπόθητο ‘πλωτό νησί’ του δικού του μαγικού θεάτρου, είναι το τρίτπτυχο: Ακλόνητη θέληση – Εργατικότητα – Όραμα/Στόχος.

 

Η συζήτηση συνεχίζεται με την Άρτεμις Μαθιά

– Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου Το φεγγάρι ανατέλλει από τον Γάγγη

Β.Μ: Παρατηρούμε πως όλοι οι μεγάλοι ερευνητές της θεατρικής τέχνης/πράξης (Γκροτόφσκι, Μπρουκ,Μπάρμπα, κά) οδηγούνται στην μελέτη των Ασιατικών τεχνικών υποκριτικής! Γιατί κατά τη γνώμη σου συμβαίνει αυτό;

Άρτεμις Μαθιά: Το Ασιατικό θέατρο αποτελούσε για τον Μπάρμπα αλλά και για τους άλλους μεγάλους δασκάλους και θεατρικούς ερευνητές μια μακρινή και μυθική πραγματικότητα. Τους ενέπνεε μέσω φωτογραφιών και των ελάχιστων εκείνη την εποχή σχετικών με το θέμα βιβλίων. Κοινός παράγοντας η έλλειψη μιας βαθιάς και άμεσης γνώσης. Η διαφορά του Μπάρμπα είναι ότι δεν αρκέστηκε σε αυτό αλλά έκανε ένα μεγαλύτερο βήμα στην προσέγγιση των Ασιατικών θεάτρων, προσκαλώντας σπουδαίους Ασιάτες δασκάλους για την διεξαγωγή σεμιναρίων και στη συνέχεια ταξιδεύοντας στις ασιατικές χώρες (Ινδία, Κίνα κλπ.) κερδίζοντας γνώσεις και εμπειρίες από αυτές τις πολύ παλιές θεατρικές παραδόσεις.

Β.Μ: Με αφορμή τα παραπάνω μίλησέ μας για το βιβλίο Το φεγγάρι ανατέλλει από τον Γάγγη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Περισπωμένη!

Άρτεμις Μαθιά: Το βιβλίο Το Φεγγάρι Ανατέλλει από το Γάγγη είναι μια επιλογή από κείμενα του Εουτζένιο Μπάρμπα με τα οποία αναδομεί τη σχέση του με τους ηθοποιούς/χορευτές των παραδοσιακών Ασιατικών θεάτρων. Συνυφαίνοντας μαζί ιστορίες, συναντήσεις, στοχασμούς, ανέκδοτα και ταξίδια, ο συγγραφέας συναρμολογεί τις φάσεις και τις αλλαγές μ’ έναν ενθουσιασμό που έχει γίνει μια μόνιμη αναφορά για την πάνω από πενήντα χρόνια μακρά επαγγελματική καριέρα του. Τα κείμενα είναι διαφορετικών περιόδων. Μαζί με πολύ γνωστά άρθρα που έχουν ήδη γίνει κλασικά στη βιβλιογραφία του Εουτζένιο Μπάρμπα, έχουν συμπεριληφθεί σχετικά άγνωστα κι αδημοσίευτα κείμενα. Το αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο που βάζει κάτω από το μικροσκόπιο ένα σπουδαίο κεφάλαιο του διαλόγου μεταξύ Ανατολής και Δύσης για το θέατρο του εικοστού αιώνα.

Β.Μ: Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία των Ασιατικών τεχνικών υποκριτικής, εάν μπορούμε τα ορίσουμε, που εντάσσει ο Εουτζένιο Μπάρμπα στην τεχνική του;

Άρτεμις Μαθιά: Η τεχνική αριστεία των Ασιατών ηθοποιών εμπνέει τον Μπάρμπα. Δεν αντιγράφει τις τεχνικές τους αλλά τις αντιμετωπίζει σαν ερέθισμα, σαν ένα σημείο εκκίνησης. Θεατρικές φόρμες του ινδικού Κατακάλι, του ιαπωνικού Καμπούκι και άλλων, μιμική, στάσεις και χορός, συντίθενται, προσαρμόζονται στην εκπαίδευση και στην υποκριτική των Ευρωπαίων ηθοποιών και πυροδοτούν τη φαντασία τους.

 

Συνέντευξη
Βαγγέλης Μπουμπάκης
Φλεβάρης 2022

 

 

Από αριστερά: Κωνσταντίνος Βάντζος, Εουτζένιο Μπάρμπα, Άρτεμις Μαθιά

 

 

Κώστας Βάντζος: Αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης του Κ. Κουν (1979)

Πήρε Master of Arts από το Hunter College του City University of N. York (1982-’84)

Παρακολούθησε τις δραστηριότητες του Actor’s Studio του Λη Στράσμπεργκ (1981-’82)

Πήρε σεμινάρια με τους: Άρθουρ Μίλλερ, Ρόμπερτ Λίουης, Μπόμπ Γουίλσον κ.α.

Ως ηθοποιός πήρε μέρος σε κλασσικά και σύγχρονα ‘εργα με το Θέατρο Τέχνης του Κ. Κουν (1976-’80),
καθώς και σε παραστάσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.Έχει πρωταγωνιστήσει σε Ελληνικές και ξένες ταινίες και ντοκιματέρ,
καθώς και τηλεοπτικές σειρές.

Έχει σκηνοθετήσει πάνω από πενήντα θεατρικές παραστάσεις, ενώ έχει οργανώσει και διδάξει πολυάριθμα σεμινάρια, στην Ελλάδα και στην Νέα Υόρκη.

Ακόμη έχουν εκδοθεί μεταφράσεις του, όπως : ”Τα Πλωτά Νησιά” του Εουτζένιο Μπάρμπα, “Φωνές-Άγριος Έρωτας-Μονόλογος του Αγγέλου’, των Σαμ Σέπερντ-Τζόζεφ Τσάικιν και ‘Κάψε το Σπίτι-Για τη Σκηνοθεσία & τη Δραματουργία’, ενώ θεατρικά άρθρα του έχουν εμφανιστεί στα περιοδικά Δρώμενα, Οδός Πανός,Στόχοι, Πολιτιστική Έκφραση. “Το φεγγάρι ανατέλλει από το Γάγγη”, του E. Barba, (Εκδόσεις Περισπωμένη). “H ζωή μου στο θέατρο”, του Ε. Barba Υπό έκδοση, ΚΑΠΑ Εκδοτική, “Επικίνδυνες Φωνές – Ελληνικά μοιρολόγια”, της Gail Holst Warhaft (Εκδόσεις Δωδώνη).

Διατέλεσε Programme Leader και καθηγητής στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο Ακμή, σε συνεργασία με τα Εγγλέζικα πανεπιστήμια Q.M.U. και Roehampton (2009-2012), για τα προγράμματα, BA in Performing Arts και BA in Dance

Performance,ενώ έχει διδάξει υποκριτική στις Δραματικές Σχολές Βεάκη (1986-’87)και Ίασμος (2007-’08)

—————————————————————–

Άρτεμις Μαθιά: Γεννήθηκα στην Αθήνα. Σπούδασα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης γαλλική φιλολογία με ειδίκευση στην γλωσσολογία καθώς και στο Εθνικό ωδείο Αθηνών πιάνο. Ασχολούμαι μέχρι και σήμερα τη διδασκαλία της γαλλικής γλώσσας, με τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας για ξένους καθώς και με τη μετάφραση η οποία αποτελεί για μένα μια πρόκληση και ένα έργο δημιουργικό. Η μετάφραση των βιβλίων του Μπάρμπα με έβαλε στον υπέροχο κόσμο του θεάτρου με έναν τρόπο διαφορετικό και εναλλακτικό.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ