Ο Μισέλ Ντε Γκελντερόντ (1892-1962) είναι ένας από τους πιο σημαντικούς και αναγνωρισμένους σύγχρονους γαλλόφωνους θεατρικούς συγγραφείς (Φλαμανδικής καταγωγής), γνωστός για την ικανότητά του να δημιουργεί συνθέσεις που συνδυάζουν τον ρεαλισμό με «σουρεαλιστικές» πινελιές, ενώ παράλληλα αναδεικνύουν με καυστικό τρόπο τα πιο σκοτεινά σημεία της ανθρώπινης φύσης. Τα έργα του Ξεφάντωμα στην Κόλαση και Εσκοριάλ είναι χαρακτηριστικά δείγματα σύνθεσης αυτών των ετερόκλιτων καλλιτεχνικών ρευμάτων. Διαπραγματεύονται, με έντονη θεατρικότητα και χιούμορ, υπαρξιακά ζητήματα, την κάθε μορφής εξουσία και καταπίεση καθώς και τις ανθρώπινες αδυναμίες.
Ξεφάντωμα στην Κόλαση
Σε αυτό το έργο, ο Ντε Γκελντερόντ μας μεταφέρει σε έναν κόσμο που μοιάζει να είναι κολασμένος και παρακμιακός, οι χαρακτήρες δεν είναι παρά υποχείρια του τρόμου και της βίας που τους περιβάλλει. Η ιστορία εξελίσσεται σε μια απελευθερωμένη, αλλά εξίσου ανησυχητική ατμόσφαιρα, γεμάτη από τη σφοδρότητα και την παράνοια του κόσμου. Οι ήρωες καθοδηγούμενοι από τις πιο πρωτόγονες ενστικτώδεις ανάγκες τους, βρίσκονται αντιμέτωποι με τη δική τους αδυναμία να ξεφύγουν από τα δεσμά της κοινωνικής ήθους αλλά και νόρμας.
Το χιούμορ του Ντε Γκελντερόντ στο έργο αυτό δεν είναι «αθώο», ούτε μια άσκηση ύφους για να κάνει το έργο του πιο ανάλαφρο. Τουναντίον είναι γεμάτο ειρωνεία και μαυρίλα. Κάθε ατάκα, κάθε σκηνή, τονίζει τη σύγκρουση μεταξύ των ανθρώπινων επιθυμιών και των κοινωνικών περιορισμών, καταδεικνύοντας τη θλιβερή πραγματικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης με έναν μοναδικό τρόπο. Το Ξεφάντωμα στην Κόλαση είναι μια ωδή στο χάος, το οποίο, παρά την αναρχία του, δεν μπορεί να ξεφύγει από την αδυσώπητη πίεση της ανθρώπινης συνείδησης.
Εσκοριάλ
Στο Εσκοριάλ, ο Ντε Γκελντερόντ παίρνει μια διαφορετική κατεύθυνση, με το έργο να διαδραματίζεται μέσα στο αυστηρό και καταπιεστικό πλαίσιο της ισπανικής αυλής του 16ου αιώνα. Η ιστορία διαδραματίζεται στην αυλή του βασιλιά Φίλιππου Β’ ο οποίος βρίσκεται παγιδευμένος μέσα στο μεγαλοπρεπές αλλά συνάμα αποπνικτικό περιβάλλον του Εσκοριάλ, του βασιλικού ανακτόρου που φιλοξενεί όχι μόνο τη βασιλική αυλή αλλά και την αγωνία και την παράνοια του ίδιου του βασιλιά.
Η απομόνωση και η εξουσία συνυπάρχουν, αναδεικνύεται η φθορά και η εσωτερική καταπίεση σε συνδυασμό με τη διαρκή αίσθηση αδιεξόδου και παρακμής δημιουργούν ένα κλειστοφοβικό και αβίωτο περιβάλλον.
Η πολιτική μηχανική και οι ανησυχίες του βασιλιά για το μέλλον της χώρας τον μετατρέπουν σε έναν άνθρωπο αποκομμένο από τη ζωή, εγκλωβισμένο στην ατελείωτη επιθυμία για απόλυτη κυριαρχία.
Ο συγγραφέας αντλεί από την ιστορία και τη φαντασία για να αναδείξει τη σκληρότητα και τη μυστική απελπισία των ανθρώπων στην κορυφή της εξουσίας, συνδυάζοντας το ιστορικό με το φανταστικό και καταφέρνοντας να αναδείξει τη διαχρονικότητα των ανθρώπινων ψυχικών συγκρούσεων.
Τόσο το Ξεφάντωμα στην Κόλαση όσο και το Εσκοριάλ, συνδυάζουν με αριστοτεχνικό τρόπο την ένταση του θεατρικού διαλόγου, το βάθος του φιλοσοφικού στοχασμού και τη σκοτεινή κωμικότητα. Ενώ το πρώτο έργο μας εισάγει σε έναν κόσμο γεμάτο βία και παρακμή, το δεύτερο αναδεικνύει τη μοναξιά και τη φθορά της εξουσίας. Και τα δύο έργα είναι γεμάτα από την ικανότητα του συγγραφέα να ανατέμνει την ανθρώπινη ψυχή με τον πιο ακριβή, αλλά και αμείλικτο τρόπο.
Και τα δύο αυτά έργα του Μισέλ Ντε Γκελντερόντ κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ύψιλον σε εξαιρετική μετάφραση του Κωστή Σκαλιόρα, με ένα πολύ πλούσιο επίμετρο που συνοδεύει την έκδοση.
Βαγγέλης Μπουμπάκης
Ηθοποιός
Μάρτης 2025
